De invloed van reflecteren op leren van docenten

Pascal Milhous, juni 2016

Sommige docenten kunnen niet altijd een stevige onderbouwing voor de ontwikkelwensen die er op dat moment spelen formuleren. De reden hiervoor zou kunnen liggen in het ontbreken van een systematische expliciete reflectie op het eigen handelen. Het doel van dit onderzoek was het inzicht te vergroten in de invloed van reflecteren op het leren van docenten door te beschrijven hoe docenten omgaan met systematische reflectie op het eigen leren, hoe ze het reflecteren een krachtige positie kunnen geven in het eigen leerproces en hoe de schoolleiding volgens docenten kan assisteren bij het realiseren van deze ambitie. De informatie die in dit onderzoek verzameld wordt, kan de schoolleiders van het Horizon College ondersteunen bij de begeleiding van de professionele ontwikkeling van docenten.

Conclusies

In het onderzoek komt naar voren dat reflecteren een belangrijke rol speelt in de manier waarop docenten uit de teams Gezondheidszorg en Welzijn momenteel leren. Het leren gebeurt wel vaak ‘informeel’ en tussen de bedrijven door. Reflectie speelt hier wel een rol, maar echte aandacht voor het reflectieve proces is minder aanwezig. De docenten zouden vaker aandacht kunnen hebben voor de ‘hoe’‐vraag (dubbelslagleren) en de ‘waarom’‐vraag (drieslagleren). De tijd en ruimte organiseren om een verdieping in het leren aan te brengen is iets waar docenten zelf veel invloed op hebben. Het vinden van tijd, ruimte en een structuur om kwalitatief goed te kunnen reflecteren is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Een concreet antwoord dat door schoolleiders als een ‘recept’ gebruikt kan worden bij het ondersteunen van docenten in leerprocessen waarin ook aandacht is voor reflectie, kan naar aanleiding van dit onderzoek niet worden gegeven. Praten met elkaar over onderwijs gebeurt momenteel ook al continu, maar daarin bewust aandacht hebben voor reflectie en afvragen wat de eigen rol in dat proces is, is niet makkelijk. Hier is toch een zekere mate van structuur, tijd, ruimte en dezelfde ‘taal’ gebruiken voor nodig. Docenten geven aan dat het faciliteren van die tijd en ruimte een basis is om tot een verdieping in het leren te kunnen komen.

Om de verdieping naar drieslagleren te kunnen maken is het belangrijk te weten waar jij als docent voor staat, waarom jij in het onderwijs werkt. In het gehanteerde  conceptuele model staan de ‘wat’‐, de ‘hoe’‐ en de ‘waarom’‐ vraag beschreven. Als de lerende in staat is regelmatig de leerslag naar het ‘waarom’ te maken, zal de onderwijsvisie waar hij of zij voor staat ook continu worden aangescherpt en aangepast; een cyclus die tot een continue kwaliteitsverbetering leidt. Dat wetende lijkt er een taak weggelegd voor de schoolleider om met docenten in gesprek te gaan en hen na te laten denken over de ‘waarom’‐vraag, door de juiste vragen te stellen. De schoolleider kan er ook voor zorgen dat docenten op zo’n manier met elkaar in gesprek gaan, dat er voldoende aandacht is voor de ‘waarom’‐vraag.

Meer lezen? Lees dan de meesterproef. Downloaden kan hier.