Verslag studiereis Canada 2016

In de week van 12-18 november 2016 nemen we vanuit NSO-CNA deel aan een studiereis, georganiseerd door Stichting de Brink, naar Toronto in Ontario Canada. In de afgelopen jaren heeft men daar een radicale en succesvolle vernieuwing van het onderwijssysteem doorgevoerd, hetgeen interessante ervaringen en inzichten heeft gegeven waar wij graag van leren. Bart Schipmölder doet hieronder verslag van de reis en deelt enkele inzichten en lessen.

Je kunt dit verslag als PDF downloaden, klik hier.

ZATERDAG 12 november 2016 – Lezing Bill Hogarth

Verslag studiereis Canada 2016 – Dag 1

MAANDAG 14 november – Een overview van het systeem

Verslag studiereis Canada 2016 – Dag 2

DINSDAG 16 november – Op school bezoek

Aan het eind van een lange indrukwekkende dag die me geraakt heeft door de prachtige mensen die ik heb ontmoet, zit ik met een prangende vraag. Zijn we een systeem aan het bekijken dat een antwoord is op de huidige wereld binnen het Canadese perspectief en waarbij zij dat tot excellentie hebben weten te ontwikkelen of bekijken we een systeem dat juist heel goed past bij de behoeften en uitdagingen van overmorgen? Een vlammende en gepassioneerde key-note van Marie Jean Gallagher, de laatste jaren adviseur van de minister, over de ontwikkelingen in de wereld en het belang van modern onderwijs, riep deze vraag bij mij op.
Gallagher is, zoals overal hier in het onderwijs, enorm gedreven en heeft helder voor ogen waar het in het onderwijs om gaat. Centrale vraag die ze ons voorlegde: ‘wat denken jullie dat er in de classroom dient te gebeuren gegeven de ontwikkelingen in de wereld? ‘. Ontwikkelingen die ze benoemde waren de grote verwevenheid tussen landen waarbij geen belangrijk vraagstuk meer binnen de eigen landsgrenzen is op te lossen, het verlangen van mensen naar eenvoudige oplossingen die niet meer bestaan gezien de toenemende complexiteit, het gemak van verbindingen tussen mensen in een digitale wereld, de snelheid waarin innovaties elkaar opvolgen en  de ontwikkelingen in de gezondsheidszorg en de verschillende ethische vraagstukken die dat met zich meebrengt. Last but not least noemde ze het gemak waarmee onze kinderen omgaan met de digitale wereld, waar de meeste docenten voor de klas geboren zijn in een tijd ver voor de laptop of Ipad. Haar verhaal raakte aan veel aspecten die terug te zien zijn in haar sheets. Ze riep ons tot slot op, met een citaat van Leithwood, om vooral gebruik te maken van wetenschappelijk inzichten en data.

“Relying only on existing professional judgement about what to do almost completely ignores the vast amount of evidence about best practices that has accumulated over the past 30 years.” (Leithwood, 2013)

Dan terug naar de ochtend. Voor het eerst in een gele schoolbus en mijn dag kon toen al niet meer stuk. Het werd een bijzondere ervaring om zo dicht op de leerlingen en met docenten mee te mogen kijken op de Doncrest school, een grote elementary school in York District. We worden ook hier zeer vriendelijk en gastvrij ontvangen door docenten en leerlingen. Dat doen ze niet alleen naar ons, maar ook naar elkaar. Direct valt op dat iedereen enthousiast dezelfde waarderende taal spreekt over de bedoeling van het onderwijs en over de focus van het bestuur en de school. En niet alleen spreken de collega’s met elkaar dezelfde taal, het is ook de taal die we tegen kwamen op alle lagen hierboven. Het kader en de focus van het district spreekt ook hier aan en is helder. Er is voldoende ruimte om het op de eigen school in te vullen en docenten kunnen zelf kiezen aan welk thema ze een bijdrage willen leveren. Daarbij loopt het programma 5 jaar en kan iedereen op zijn eigen niveau in stappen. De focus, die dus hetzelfde is voor alle scholen binnen het bestuur en gaat onder de naam Bipsa, kent drie prioriteiten: Math, Mental Health en Modern Learning. Klik op de thema’s om de uitwerking van de strategie te lezen met daarbij links naar veel materiaal. Bijzonder vind ik de aandacht voor mental health, dat gaat over een positief gevoel van eigenwaarde en lekker in je vel zitten. Op de foto een lied dat leerlingen zelf hebben gemaakt met een mindmap, waarna een musicus er een lied van maakte. Bijzonder om dit met de leerlingen te zingen. Mindfullness maakt ook deel uit van het programma en heeft een positieve effect.

Ruth, de principal van de school, maakte grote indruk op ons. Zij werd schoolleider op een moment dat het met de school en de werksfeer niet goed ging. In een jaar tijd heeft ze dat ten goede gekeerd en een positieve werksfeer weten op te bouwen. In een gesprek, in vertrouwen, vertelde ze over haar aanpak en succes. En ook over de lastige kant van de verandering en de macht van de vakbond. Haar succes is terug te horen bij de waardering die haar staff voor haar heeft. Kern van het succes is haar grote investering in de relatie door haar medewerkers volop aandacht te geven, te waarderen en erkennen. Behulpzaam daarbij is haar enorme op faciliteren gerichte opstelling: ‘wat heb jij, docent, nodig van mij om succesvol te zijn naar de leerlingen?’. Ontslaan mag ze niet, maar haar vermogen om daar waar nodig druk uit te oefenen op niet functionerende medewerkers helpt in dit veranderproces. Meelopend met haar viel op dat ze de leerlingen bij naam kende, waarderend is en niet bang om bij te sturen waar nodig.  Het was fascinerend om haar in gesprek met leerlingen te zien werken als een coach die aansloot bij het kind en deze helemaal liet in zijn eigen leerproces en dat uitvroeg. Impressive.

Tot zover een paar highlights van deze rijke dag. Morgen weer op schoolbezoek en een ontmoeting met professor Michael Fullan, autoriteit op het gebied van schoolleiderschap. En dat brengt me terug bij mijn prangende vraag. De Canadeze cultuur heeft veel met wat in het model van zich ontwikkelende waardensystemen, Spiral Dynamics, wel wordt aangeduid met oranje. Oranje staat voor een resultaatgerichte focus met nadruk op vergroten van de effectiviteit door goed gebruik te maken van exacte kennis en data-analyses. Daarbij een scherp gevoel voor de behoeften van de ander en perfect in staat om daar goed op te reageren. Binnen deze waarden is de wereld een marktplaats waar je door zaken te doen succesvol kan zijn en waar een stevige gedrevenheid zeker past. Deze waarden zien we in de praktijk terug bij o.a. grote commerciële organisaties en banken. Als het gaat om vernieuwing zijn mensen die vanuit deze bril kijken vooral geïnteresseerd in het ontwikkelen en optimaliseren ten behoeve van een beter resultaat en meer succes. Dit is dan vernieuwing binnen het bestaande model. Niks mis mee en heerlijk duidelijk voor de mensen die er in werken en bijdragen aan het succes. Het geeft houvast en ruimte waarbinnen scholen zelf invulling kunnen geven aan de lokale implementatie. Het is bovendien een verademing dat hier niet iedereen het wiel aan het uitvinden is, als het maar succes brengt. Echter is het model innovatief genoeg om in deze tijd van snelle maatschappelijke en technologische verandering te vernieuwen naar geheel nieuwe onderwijsconcepten passend bij de nieuwe tijd? En zijn we in Nederland niet verder in de ontwikkeling met een model waarin scholen meer zelf de strategische kaders en innovatie bepalen en met elkaar moeten leren hoe dat goed te doen? Is het dan niet te waarderen dat we het in Nederland nog wel eens in discussie zijn met elkaar en het lijkt alsof iedereen opnieuw het wiel uitvindt? Dat we meer aan de basis ontwikkelen verantwoordelijkheid dragen zodat niet iedereen naar boven hoeft te kijken als het een keer anders gaat dan gedacht? Tegelijkertijd verliezen we in het hechten aan onze verschillen in Nederland naar mijn idee nog wel eens onze (doorleefde) purpose uit het oog. Een beetje best of both world? Zoals Quinn al uitwerkte met zijn concurrerende waardenmodel zijn het perspectieven die tegelijkertijd bestaan en afhankelijk van de context in belangrijk verschillen.
Ik zie deze dagen dat met het behoud van een gevoel voor gezamenlijke richting men in Canada bezig is met een beweging om naar onderen toe meer ruimte te geven, ook in tijd, en mensen aan te spreken op hun professionaliteit, meedoen en verantwoordelijkheid. Dat is denk ik wel nodig en ik hou tegelijkertijd van die enorme nadruk op het leren en het kind. Mijn reis gaat verder. Wie weet levert morgen nieuwe inzichten op als het gaat om het beantwoorden van deze vraag.

WOENSDAG 16 november – It’s all about learning

In mijn ontdekkingsreis naar het Canadese onderwijssysteem kwam ik gisteren uit op de vraag hoe het zit met de innovatiekracht binnen een toch strak gestuurd systeem hier in Canada. Ik benoemde de ‘oranje’ waarden van resultaatgerichtheid, prestatie en optimaliseren die kenmerkend zijn voor Canada. Mijn vraag was of daarbij ook ruimte is voor de ‘gele’ waarden van vrij en open denken, vernieuwen en exploreren die zo nodig zijn in de zich snel ontwikkelende wereld. Vandaag kreeg ik een paar heldere antwoorden op deze vragen aangereikt.

Onze dag eindigde met een presentatie van een ‘amazing’ schoolleider, Kelly Rizzo, en van Michael Fullan, een grootheid op het gebied van leiderschap, change en education. Fullan gaf ons een korte introductie op Deep Learning en vertelde over zijn nieuwe Coherence model dat hij samen met Joanne Quinn ontwikkelde en beschreef in zijn nieuwste boek onder dezelfde naam. In het Coherentie model brengen zij focus op richting, cultiveren van samenwerking, verdiepend leren en slim verantwoorden, samen. Leiderschap, leiderschap voor iedereen, staat dan in de kern. Zoals Fullan zegt: ‘het was nooit eerder zo belangrijk om je eigen leider te zijn’. Coherentie is iets anders dan alignment omdat coherentie een individueel besef is dat alleen maar bestaat als het in je eigen ‘mind’ bestaat.

Fullan gaf aan dat innovatiekracht op de werkvloer inderdaad een issue is in Canada en gaf daarmee antwoord op mijn vragen van gisteren. Om deze kracht te vergroten staat deep learning hoog op de agenda. Deep Learning is op een dieper niveau inzicht opbouwen in hoe mechanismen werken om van daaruit te leren en veranderen. Fullan  stelde verder dat naarmate het hoger management duidelijk richting geeft, het middenmanagement sterker wordt en dat dat nodig is om de professionals op de werkvloer vrijheid van handelen te geven om zo vernieuwing van onderaf mogelijk te maken. Hij stelt dat het ‘vrij zetten’ van de professionals noodzakelijk is en dat de sleutel hiervoor ligt bij een sterk middenmanagement. Een hoopvolle boodschap!
Even over een helder kader. Een helder kader geeft ruimte. Bijvoorbeeld weten hoe lang een pauze van een training duurt, geeft je de kans geeft om vervolgens zelf de ruimte van die pauze in te vullen. Weet je niet waar je aan toe ben, maakt dat onzeker en handelingsverlegen. Is het kader er niet, ga er dan niet op wachten, maar vraag er om of doe een voorstel. Dus schoolleiders, schroom niet om een helder kader neer te zetten, daarmee zet je je middenmanagers in positie. Accepteer vervolgens ook hun tegenkracht. Die is nodig om de professionals die hun ruimte nemen, de ruimte te geven!

Op de website van Micheal Fullen is veel interessant materiaal te vinden over zijn ideeën.

Voorafgaand aan Fullan sprak Kelly Rizzo, een schoolleider, die vernieuwend werk doet vanuit de ideeën van Fullan. Zij doet duidelijk een stap naar een nieuwe wereld. Zij neemt risico, durft het niet te weten, legt verantwoordelijkheid bij de samenwerking, past haar plannen aan tijdens de actie en zet ze niet dicht met smart geformuleerde doelen. Dat is in een cultuur van sterke focus op resultaat een moedige stap, maar ze is overtuigd van de positieve effecten op het leren van kinderen, leraren en management. Op mijn vraag hoe ze zo tegen de stroom op kan zwemmen gaf ze aan dat ze vooral veel communiceert en verbindt. Daarmee regelt ze haar support bij leerlingen, ouders, medewerkers, de wetenschappers en bij haar ‘superintendent’, haar baas. Na volharden ziet ze dat steeds meer mensen de elementen van vernieuwing zelf dragen en het leuk vinden om met elkaar te werken aan verbetering en vernieuwing, dat mensen collegiale feedback zijn gaan zien als een mogelijkheid om beter aan de needs van de leerlingen te werken en dat samen ontwikkelen veel inspirerender is. Van haar en haar mensen vraagt het om op hun gemak te zijn met het oncomfortabele van het niet weten.

Op mijn vraag wat Fullan ziet als verschil met de Nederlandse situatie, die hij goed kent, gaf hij terug dat we in Nederland veel meer puzzelstukjes hebben in het systeem. Er is meer fragmentatie en dat maakt verandering moeilijk te coördineren. In Nederland is er meer autonomie op de werkvloer en blijven veel schoolleiders op afstand van het klaslokaal. Hij beschreef dit zonder waardeoordeel. Deze kenmerken staan ook voor  de kracht in ons onderwijssysteem. Volgens hem is vernieuwing en meer coherentie wel nodig, maar ons veranderplan moeten we,  zo waarschuwt hij, vooral afstemmen op onze situatie. Er is geen kant en klaar recept. De cultuurverandering die hij denkt dat nodig is heeft o.a. te maken met het ontwikkelen van een samenwerkingscultuur. Dat klinkt vreemd voor onze op consensus gerichte cultuur, maar klopt wel. Wij zijn elkaar in het polderen een beetje kwijt geraakt en trekken ons terug in onze eigen ruimte. De Nederlandse cultuur in het onderwijs is sterk gericht op harmonie, de mens en op elkaar heel houden (groen in de waarden van Spiral Dynamics). Een open minded uitwisseling, met directe feedback en met gewaardeerde inbreng van individuele capaciteiten komt lang niet altijd tot stand, aardig zijn is soms belangrijker. Moed en lef zijn nodig om de stap te zetten naar het formuleren van een gedeelde richting voor vernieuwing met een meer zelfbewuste professionaliteit in een open relatie met elkaar. Moed is ook nodig om ons te durven verbinden aan de gekozen richting. En wat is het mooi als het dan weer mag gaan over onze liefde voor het vak en we leren leren van en met elkaar. Dit alles is natuurlijk generaliserend en zeker niet van toepassing op jouw school. Er zijn genoeg goede voorbeelden in Nederland van innoverende scholen die we naar mijn idee meer zouden kunnen omarmen als role model.  Maar dat is dan weer een beetje tegen onze Hollandse natuur in. Eerst zien dan geloven.

In de ochtend bezochten we een school uit een ander schooldistrict, de Clark Boulevard Public School. Weer net even anders, maar gelijk met andere scholen in de liefde en passie voor het vak. Deze keer werden we voorgesteld aan wat nieuwe technische mogelijkheden in ondersteuning van het onderwijs. Quite interesting.
Op deze multiculturele school zitten veel leerlingen die net zijn ‘aangekomen’ in Canada. Ze worden hier met open armen ontvangen en de school kent een hoge doorstroom. 50% van de populatie vernieuwt elke twee jaar. Ook hier is veel aandacht voor het ontwikkelen van een growth mindset, samen leren volgens centrale waarden en de op self-esteem gerichte realisaties zoals ‘You are responsible for you’ of ‘I can’t do it Yet, but I’am working on it!’. Mooi dat dit zo’n plaats heeft in het onderwijs. Wel vraag ik me af hoe het voor de nieuwkomers is om op dit punt helemaal onder gedompeld te worden in de Canadese cultuur. Veel nieuwkomers komen uit een ‘wij’-cultuur waar een woord als self-esteem niet bestaat.

Het maakt duidelijk dat er ook hier een groot optimisme bestaat en het maar over één ding gaat: hoe te leren leren. En niet alleen leren van de leerling, maar ook van de docent en van het management. De growth minderset is ook bij docenten en management sterk ontwikkelt en dat helpt enorm bij verandering.
En daarmee zijn we weer terug bij Fullan, die uit onderzoek heeft opgemaakt dat de mate waarin de schoolleider zich opstelt als een leading learner en daarmee rolmodel is voor zijn collega’s in het systeem, bepalend is voor de voorwaartse ontwikkeling van de organisatie. Leren dus.

Morgen zetten we deze ontdekkingsreis verder met een deelname aan de Quest. Een conferentie voor alle medewerkers binnen het York district.

DONDERDAG 18 NOVEMBER 2016 – The Quest

Vandaag waren we te gast op de Quest, een grote onderwijsconferentie voor de York Regio District School Board. Een overvloed aan inspirerende momenten, lezingen en workshops stond ons te wachten. Ik kwam vandaag echter niet veel nieuwe informatie op het spoor. Of het moet zijn dat dat juist het bijzondere is. Tot aan de toespraak van de Minister of Education, Mitzie Hunter, aan toe heeft iedereen het in ongeveer gelijke taal over dezelfde visie, dezelfde waarden en dezelfde speerpunten en strategieën. En ik werd daar blij van. Die ene lijn die in alles terugkomt waardoor er veel voelbare energie ontstaat en mensen vooral met elkaar in gesprek zijn over de uitwerking van die visie, de speerpunten, de nieuwe pedagogiek en deep learning.

Ik wil van deze dag vier in het oog springende ervaringen eruit lichten.

Om te beginnen valt vandaag weer op wat een enorme waardering de mensen hebben naar elkaar en de mensen die veel hebben betekend voor het land en het onderwijs in het nabije verleden. Sprekers en speciale aanwezigen worden met veel superlatieven aangekondigd en bedankt. Woorden als achievement, inspriring, awesome en amazing vallen voortdurend. Het woord leadership en het belang daarvan, is eveneens niet weg te denken uit welke key-note dan ook. Leadership in de brede zin, dat wat een ieder kan doen om de samenleving verder te brengen. Iedereen heeft het over het grote belang van educatie en leren, de noodzaak van nog beter onderwijs dat aansluit op de ontwikkelingen in de wereld. En in elke speech wordt de drive om in leerlingen hun potentieel aan te spreken en ze te brengen naar excellentie wel genoemd. Ook vandaag werd er weer met veel passie gesproken over het vak en het tegemoet komen aan de behoeften van leerlingen. En ondanks dat ik als nuchtere Hollander af en toe mijn wat oordelende en wantrouwende mindset tegen kom bij dit alles, word ik er blij van en zie ik dat het authentiek is. Ik heb met verschillende mensen een goed gesprek kunnen voeren in de diepte en daarin gaat het niet alleen maar over wat goed gaat. De worstelingen en uitdagingen worden net zo reëel benoemd en de feiten worden zo objectief mogelijk geanalyseerd.

Voor mij was het hoogtepunt van de dag de key-note speech van Hannah Alper. Een ‘meisje’ van 13 jaar die met enorm gemak en zelfverzekerdheid de inspirerende boodschap bracht dat je nooit te jong bent om een verschil te maken, dat kleine acties al een groot verschil te weeg kunnen brengen en dat dergelijke acties echt niet veel geld hoeven te kosten. Ze had haar verhaal op gebouwd rond een zelf bedachte formule: issue + gift = change. Ofwel neem een issue dat je aan het hart gaat en zet daar jouw unieke talent op in. Als je dat doet, dan kan het niet anders dan dat dat verandering geeft.

Ze begon haar key-note met een prachtig verhaal over zeesterren en bijzonder vond ik haar verhaal over bullying, pesten, op school. Een probleem waar ze ook in Canada veel last van hebben. Ze vertelde over een jonge jongen die veel en stevig gepest werd omdat hij altijd een pink t-shirt droeg. Tot op een dag een aantal mede scholieren het niet meer pikten en allemaal in een pink shirt naar school kwamen. En met effect. Uit deze actie is de Pinkshirtday beweging tegen het pesten ontstaan. Na dit verhaal stelde Hannah de mensen in de goed gevulde zaal de vraag om te gaan staan als ze zelf wel eens gepest waren, dan wel dat van heel nabij hebben meegemaakt. Volgens mijn snelle inschatting stond iedereen. Dat kwam binnen omdat ik daar niet alleen stond, ik daar niet alleen ben. Mooi dat we in deze week gestimuleerd zijn om te gaan dromen van zich ontplooiende kinderen wiens grootste uitdaging het is te worden wie ze zijn.
De inhoud en ook de opbouw van haar verhaal raakte. Ze was voor mij inhoudelijk en technisch de beste presentator van de dag. Hoopvol dat jonge mensen zulke talenten hebben en ze de kans krijgen deze te laten zien.

Een ander moment van deze dag dat raakte was de toespraak van Eddy Robinson, een Anishinaabe Muskegowuk Cree van de Missanabie Cree First Nation, geboren en opgegroeid in Toronto. Eddy Robinson is afstammeling van de oorspronkelijke bewoners van Canada.

Sinds een aantal jaar is er veel aandacht in Canada voor de wijze waarop vroegere immigranten de oorspronkelijke bewoners hebben behandeld. Men wil het nu goed gaan doen, daar waar goed maken van het verleden niet meer kan. In zijn verhaal vertelde Eddy dat er in zijn jeugd geen plaats was voor de indianen in ‘jullie’ onderwijssysteem. De indianen werden niet gezien in dat systeem, doordat ze niet met de bril van hun eigen cultuur werden bekeken. Indrukwekkend dat over dat pijnlijke verleden zo open wordt gesproken en de ‘nieuwe’ Canadezen daar ook met respect naar luisteren. Het bracht mij wel terug bij mijn observatie van een dag eerder, waarin ik schreef dat de nieuwe nieuwkomers uit Aziatische landen en het Midden-Oosten heel welkom zijn, en dat ze behoorlijk worden ondergedompeld in de Canadese cultuur. Het lijkt me een uitdaging om daarmee niet dezelfde weg te gaan als weleer. In mijn gesprek met een schoolleider hierover bevestigde zij dat dit een worsteling is. Ze zien dat bijvoorbeeld de aandacht voor ‘mental health’ en self-esteem deze mensen ook helpt, en ze ziet dat deze mensen anders zijn en andere dingen nodig hebben. Ze heeft daarbij veel zorg omdat ze niet zeker is hoe ouders de boodschappen van school horen en of dat repercussies heeft naar het kind. Een complex vraagstuk zoals wij dat in Europa ook tegenkomen. Lees ook het reisverslag van onze studiereis naar Zweden.

Mijn laatste moment van de dag dat ik er uit pak, is de presentatie van een leerkracht, Michelle Cordy (klik voor een filmpje over haar visie). Zij sprak over het belang van ‘engagement’ en ‘empowerment’ van leerlingen. Omdat te bewerkstelligen, zo vertelde ze, geeft ze veel ruimte aan kinderen om te spelen en zelf te ontdekken in het moment wat dient te gebeuren. Volgens Michelle zijn we niet onze creativiteit kwijtgeraakt in het onderwijs, maar nog veel basaler de verbinding met onszelf. Met ons besturingssysteem dat aan de basis staat van al die andere mooie eigenschappen in ons. ‘We educated out of mindfulness’, zo was haar stelling. We zijn zo druk met ‘iets’ te worden, dat we ‘zijn’ bij hoe het is uit het oog hebben verloren. De boodschap van Michelle is dat we kinderen kunnen leren om helemaal aanwezig te zijn in het moment, om van daaruit de juiste beslissingen te leren nemen. In mijn idee is het eerst rusten in zijn en dan doen wat je wilt. Ik denk dat Michelle gelijk heeft en dat hier een belangrijke sleutel ligt in de ontwikkeling die we met elkaar moeten maken om goed om te kunnen gaan met de complexiteit van deze tijd. Ze heeft een klein onderzoek gedaan naar de effecten van mindfulness in de klas, en de resultaten waren bemoedigend. De interne onrust (arrousal) nam af net als de behoefte aan controle. Ik word er blij van dat in een cultuur  met veel nadruk op achievement en zelfontplooiing, openlijk gesproken wordt over ‘well being’ en er ruimte is voor dit soort nieuwe bewegingen. Volgens mij passend bij Deep Learning. Verheugend dat ‘Well Being’ volgend jaar het thema zal zijn van de Quest.

Tot zover een stukje van mijn inspiratie. De conferentie werd afgesloten met een groot diner en wij vervolgen morgen op onze laatste dag onze ontdekkingstocht met kans om nog wat vragen opgehelderd te krijgen.

VRIJDAG 18 november – Hoogteslot

De laatste dag van een leerzame en inspirerende studiereis is aangebroken. Het ‘beste’ wat mij betreft, was voor het laatst bewaard. Santiago Ricon Gallardo, de hoofdonderzoeker uit het team van Micheal Fullan, kwam ons vertellen over zijn onderzoek. Hij besprak de 7 principes bij succesvolle verandering van het onderwijs en de pedagogiek en hij ging de diepte in over deep Learning.

Van zijn verhaal zal ik nog een uitwerking maken. Voor dit verslag hou ik het bij het inzicht wat hij deelde en dat mij zeer trof als zo waar. In de nieuwe pedagogiek, Deep Learning, staat het leren leren centraal. Volgens zijn definitie is ‘Deep Learning a process of making sense of questions that matter to us’. Het gaat er niet om de antwoorden op vragen te geven, maar om kinderen te leren zelf de vragen te stellen en de oplossingen te vinden. Het gaat er om dat kinderen en docenten meer gaan begrijpen van hoe het werkt en hoe je tot een antwoord komt, dan dat we de leerling/student ut gaan leggen hoe het moet. We zijn bijvoorbeeld geneigd om in een les de wiskundige formules frontaal te presenteren zoals deze zijn. We laten niet zien hoe we tot de formule zijn gekomen of hoe we zelf de formule zouden kunnen vinden en kunnen gebruiken. Hoe vaak we er naast zaten voordat we de goede vonden. We laten studenten dus alleen maar zien waar je uitkomt, maar niet hoe we dat allemaal uitgevonden hebben en wat daar bij komt kijken. Aangezien we bovenal leren van voorbeeldgedrag , is dit volgens Gallardo niet het voorbeeld dat we willen geven. We geven studenten/ leerlingen en elkaar een voorbeeld dat zegt dat het weten van de antwoorden, het uit ons hoofd leren van de antwoorden, belangrijker is dan het leerproces zelf. Deze pedagogiek maakt leerlingen onzeker en draagt het risico in zich dat de student zich incompetent gaat voelen als het niet lukt en dat hij/zij bang wordt om het fout te doen. Hoe anders is het als we als docenten onze leerlingen meenemen in ons leren, in het proces dat wij doorlopen om een les voor te bereiden, de vragen die wij hebben en de onzekerheden waar wij mee te maken hebben. Als we laten zien dat ook wij niet perfect zijn, dat wij niet alle antwoorden kennen, het ook niet altijd weten. Wat voor voorbeeld geef je dan en waar zou een leerling/student meer mee ‘gebaat’ zijn?  Zou jij voorbeeld willen zijn in leren, door je eigen leren bloot te geven?

Wat mij raakte in dit verhaal is dat ik zo kon navoelen in mijzelf hoe vaak ik op de uitkomst ben aangesproken met oordelen als goed en fout, maar dat er veel minder vaak gekeken is naar mijn leerproces. Laat staan dat de feedback gegeven is dat mijn nieuwsgierigheid, gevoeligheid en reflectievermogen kwaliteiten zijn die er toe doen. Dat ik een lerend mens ben en experementeren je verder brengt dan kennis. Ik voelde me vanochtend gezien.

Santiago vertelde verder dat uit zijn onderzoek blijkt dat er drie condities zijn voor powerfull deep en continu leren:

• constant bloot gesteld worden aan datgene wat je mensen wilt leren, voorbeeld gedrag;
• constante beoefening, doen, experimenteren;
• constante feedback, feedback hebben we nodig om te leren en te ontwikkelen, om aan te sluiten bij de situatie waar we mee te maken hebben. En we zien lang niet alles van onszelf even helder.

Een verrijkende presentatie, dank Santiago.

De studiereis komt nu tot een eind. We gaan terug met een gevulde rugzak en het zal tijd vragen om het allemaal een plek te geven. In de afsluitende bijeenkomst met onze leergroep hebben we een mindfulness oefening gedaan om vanuit onszelf te voelen waar wij blij van zijn geworden, waar we energie van kregen en wat wij daarmee zouden willen in onze eigen school. Wat heeft de school van ons nodig om verder te komen en wat hebben wij zelf in huis om een eerste stap te zetten? Een mooi perspectief: we kunnen altijd beginnen met een eerste stap zonder de hele weg al te kennen. Dank voor je belangstelling en het lezen van mijn verslag.

Wil je reageren, dan kan je me mailen op b.schipmolder@nso-cna.nl .

Nog wat meer foto’s van de reis staan op Facebook, klik hier.

20 november 2016