Persoonlijk Leiderschap
start 25 september 2019

Advies onderwijsraad: Een krachtige rol voor schoolleiders

Bart Schipmölder, 27 april 2018

Een krachtige rol voor schoolleidersEind april presenteerde de onderwijsraad een adviesrapport over de rol van schoolleiders:

Schoolleiders zijn van groot belang voor de onderwijskwaliteit. Over de jaren heen is het vak van schoolleider veranderd. De nadruk is steeds meer komen te liggen op het ontwikkelen en verbeteren van het onderwijs en het bieden van een goede werk- en leeromgeving aan leraren. Ook is de samenwerking met partijen buiten de school belangrijker geworden. De dagelijkse praktijk vraagt van schoolleiders meer aandacht voor leiderschap en minder voor managementtaken. Schoolleiders moeten daarbij in staat zijn tot strategisch denken en handelen.

Voor een deel van de schoolleiders geldt dat er ruimte is voor verbetering van het vermogen tot strategisch denken en handelen. Onderwijsorganisaties bieden schoolleiders nog onvoldoende gelegenheid om zich hierin verder te ontwikkelen. Ook kan de betrokkenheid van schoolleiders bij beleids- en besluitvorming op bestuursniveau vergroot worden. Voor een strategische rol zijn verdere professionalisering en een betere positionering van schoolleiders noodzakelijk. Schoolleiders, besturen en overheid kunnen dit gezamenlijk mogelijk maken. In dit advies doet de raad aanbevelingen om daarin verdere stappen te zetten.

  • Aanbeveling 1: versterk schoolleiderschap vanuit een gemeenschappelijk beroepsbeeld
  • Aanbeveling 2: realiseer een integraal systeem voor leiderschapsontwikkeling
  • Aanbeveling 3: bied schoolleiders gelegenheid om strategische rol vorm te geven

Download hier het advies en lees onze reactie: Een krachtige rol voor schoolleiders, en bij wie ligt de bal nu?

Deel dit bericht

Verslag studiereis Zweden 2016

Bart Schipmölder, 6 november 2016

 

studiereis-zweden

 

Leidinggeven aan vluchtelingenonderwijs (Leadership for inclusive education)

Van zondag 6 november tot vrijdag 11 november 2016 reisde een groep van Nederlandse schoolleiders naar Zweden om daar te leren van de succesvolle aanpak van het integratievraagstuk.

Leidinggeven aan vluchtelingenonderwijs – Inhoudelijk verslag

Van de reis is door de deelnemers een inhoudelijk verslag gemaakt. Klik hier om dit verslag te downloaden.

Nieuwkomers op school

Maaike Hajer schreef een hoofdstuk voor het boek ‘Nieuwkomers op school’ over het het Zweedse onderwijssysteem en onderwijs aan nieuwkomers. Klik hier als je dat wilt lezen.

Reisverslag

Naast dit inhoudelijk zeer interessante verslag en artikel, is al tijdens de reis een reisverslag door Bas Boensma en zijn medereizigers geschreven. Bas is locatieleider op de locatie Streekweg van het Pontem College in Nijmegen. Klik hier om dit verslag te downloaden.

 

lands1alands4

lands-5img_0141

 

img_0199   img_0201

Deel dit bericht

In debat over onderwijsvernieuwing

Bart Schipmölder, 21 januari 2019

Tijdens ons Jubileumcongres op 16 januari 2019 gingen in twee rondes deskundigen met verschillende achtergrond met elkaar in debat over vragen als ‘waartoe onderwijsvernieuwing?’ en ‘wat vraagt dat aan leiderschap’.

In ronde één

  • Leezan van Wijk (directeur Schoolleidersregister VO)
  • Hartger Wassink (Adviseur, onderzoeker, schrijver, spreker)
  • Alle van Steenis (Bestuurder Montessori Scholengemeenschap Amsterdam)

In ronde twee

  • Alexander Rinnooy Kan (hoogleraar economie en bedrijfskunde aan de Universiteit van Amsterdam en lid van de eerste kamer)
  • Eva Naaijkens (schoolleider Alan Turingschool en auteur van ‘En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven?’)
  • Robert-Jan Simons (emeritus hoogleraar onderwijs- en opleidingspsychologie)

Debatleider: Kim Coppes

Hieronder de registratie van beide debatten. Voor meer materiaal rond het jubileum,  Klik hier.

Ronde 1

Ronde 2

 

Terug naar Jublieumcongres

Deel dit bericht

De lerende schoolleider
Effecten van professionalisering

Bart Schipmölder, 19 juni 2017

Meta L. Krüger & Inge Andersen (2017) – Samenvatting

Woensdag 14 juni jl. is de reviewstudie van Meta Krüger (oud-collega bij CNA) en Inge Andersen (oud-collega bij NSO-CNA) naar het effect van professionalisering van schoolleiders gepresenteerd. De belangrijkste conclusie uit hun onderzoek, ‘De lerende schoolleider’, luidt dat de professionalisering van schoolleiders ertoe doet. Hierna de resultaten van de review naar het effect professionalisering in het kort.

Effect van formeel leren op de schoolleider zelf

Het effect van formeel leren op de schoolleider is het grootste als:

  • de professionalisering plaatsvindt in een hechte leergroep;
  • het programma door de deelnemers ervaren wordt als relevant en gepersonaliseerd;
  • het programma voldoende lengte heeft om kritisch en reflectief denken te stimuleren.

Stages en intensieve, praktijkgeoriënteerde opdrachten in de school blijken veel effect te hebben op de kennis, houding en vaardigheden van de schoolleider. Het oplossen van problemen in/uit de praktijk draagt bij de ontwikkeling van “hoger orde”-denken. Mentoring en coaching hebben een positief effect op reflectie met een onderwijskundige focus. Het doen van praktijkgericht onderzoek draagt bij aan de persoonlijke ontwikkeling van de schoolleider en aan schoolverbetering. Bij ervaren schoolleiders kan professionalisering helpen om hen te revitaliseren in en motiveren voor hun functie. Hiervoor moet het programma goed aansluiten op hun rol en leervragen. Gestandaardiseerde programma’s blijken voor hen juist niet effectief.

Effect van formeel leren op de schoolorganisatie

De professionalisering van schoolleiders leidt tot versteking van positieve leiderschapspraktijken, schoolvernieuwing en verbetering van het schoolklimaat. Het effect van formeel leren op de schoolorganisatie is het grootst als:

  • er sprake is van een coherent, op onderzoek en beroepsstandaard gebaseerd curriculum.
  • er gewerkt wordt met actieve leervormen;
  • er een duidelijke verbinding ervaren wordt tussen theorie en praktijk.

Wanneer opleidingen verbonden worden met een schoolverbeteringscontext en ondersteund wordt met schoolgebonden onderzoeksprojecten, leidt dit niet alleen tot schoolontwikkeling, maar ook tot verspreiding van het leren naar anderen in de school.

Effect van informeel leren

Informele leeractiviteiten, zoals interne en externe leernetwerken, consultatie, deelname aan studiegroepen, onderzoeksactiviteiten, mentoring geven of ontvangen, blijken het onderwijskundig leiderschap te versterken en het ontwikkelingsgericht handelen van schoolleiders doen toenemen. Daarentegen hebben kortdurende leeractiviteiten, zoals seminars, cursussen, trainingen, conferenties en schoolbezoeken, weinig effect op het leren van schoolleiders.

Effectieve leerinhouden

Uit de literatuur komt naar voren dat de inhoud van professionalisering effectief is als:

  • ingegaan wordt op onderwijskundig leiderschap, organisatie- en teamontwikkeling en verandermanagement;
  • aandacht besteed wordt aan het creëren van een lerende cultuur;
  • aangesloten wordt bij de verschillende fasen in de carrière van een schoolleider

Onze reflectie

Wat wij uit de resultaten van het onderzoek halen, is dat de effectiviteit van het leren van een schoolleider voor een groot deel bepaald wordt door enerzijds de praktijk waarin de schoolleider werkzaam is en anderzijds samenhangt met de fase waarin de carrière van de schoolleider zich bevindt. Met andere woorden de effectiviteit van de professionalisering wordt bepaald door persoon en context. Door een schoolleider vanuit een nieuw perspectief naar de eigen persoon en context te laten kijken, komt de schoolleider er hopelijk achter dat je op verschillende manieren kunt kijken naar de eigen persoon en context (betekenisgeving) en tegelijkertijd ook invloed kan uitoefenen op de ontwikkeling van de eigen persoon en context. Vanuit dit perspectief is het niet gek dat het tijd voor reflectie vraagt om de eigen persoon en context in nieuw perspectief te zien. Daarom is professionalisering voor ons veel minder technisch en rechtlijnig dan de definitie die in dit onderzoek wordt gehanteerd: “professionalisering is een voortdurend proces om de competenties en vaardigheden van de schoolleider in een continu veranderende context te verbeteren en verder te ontwikkelen en daarmee het beroep te versterken” (p.16). En daarom delen we de aanbeveling voor gestandaardiseerde opleidingen, gebaseerd op de bestaande vijf-competenties beroepsstandaard, niet.

Wij herkennen veel van de uitkomsten terug in de opzet van onze opleidingen. Prettig bevestigd te krijgen dat onze opleidingen goed in elkaar zitten en aansluiten op de wensen en behoeften van de schoolleider en we dat doen wat nodig is voor leiderschapsontwikkeling.

Download de hele reviewstudie hier.

 

Deel dit bericht

De omgeving gidsen

Bart Schipmölder, 10 november 2017

Hoe neem je de omgeving mee en schep je condities voor vernieuwing?

Hans Vermaak over deel 2 van zijn nieuwe boek: Iedereen verandert, nu wij nog!

 

Deel dit bericht

Groeien als veranderaar

Bart Schipmölder, 10 november 2017

Hoe groei je zelf tot een krachtige veranderaar?

Hans Vermaak over deel 3 van zijn nieuwe boek: Iedereen verandert, nu wij nog!

 

 

Deel dit bericht

Het vraagstuk dienen

Bart Schipmölder, 10 november 2017

Hoe pak je een vraagstuk effectief met direct betrokkenen aan?

Hans Vermaak over deel 1 van zijn nieuwe boek: Iedereen verandert, nu wij nog!

https://youtu.be/JQj3aE5ADyM

Deel dit bericht

Invloed van de werkomgeving op
het behoud van beginnende leraren

Bart Schipmölder, 31 mei 2017

Inleiding op het thema

Het (dreigende) lerarentekort in het onderwijs maakt de instroom van beginnende leraren essentieel. Uit onderzoek blijkt echter dat de uitval van beginnende leraren hoog is: 18 procent van de beginnende leraren in het PO, 31 procent in het VO en maar liefst 45 procent in het MBO is na vijf jaar niet meer werkzaam in dezelfde sector (onderzoek door DUO, zie deze factsheet). De overgang van de lerarenopleiding naar de onderwijspraktijk gaat voor menig beginnend leraar gepaard met een zogenaamde praktijkshock. De ervaringen die je als beginnende leraar opdoet, maken indruk, brengen verwarring en teleurstelling. Een kwestie van betere voorbereiding en begeleiding zou je denken. Onderzoek richt zich dan ook op verbeteringen in de lerarenopleiding, zoals samen opleiden in opleidingsscholen. Of op het stellen van hogere eisen op gebied van de competenties van de beginnende leraren. Denk aan ‘alle leraren master’. Ook wordt gekeken naar verbeteringen in de begeleiding tijdens de inductiefase: begeleiding op school of via extra cursussen.

De praktijkshock wordt vooral gerelateerd aan het lesgeven van beginnende leraren. Maar niet alleen het zelfstandig lesgeven is nieuw in het professionele zelfverstaan; een beginnende leraar maakt ook kennis met de school als werkomgeving. Stel je voor: je begint als 26-jarige je leraarschap op je eerste school. Je hebt tijdens de opleiding wel stagegelopen op scholen, maar nu begin je toch echt met je eerste volwaardige aanstelling. Je bruist van de ideeën en ambities als je na de zomervakantie de school binnenloopt. Maar dan!? Waar kom je dan terecht? Hoe gaat de school met jou, als beginnende leraar, om? Wat gaat er in jou om? Wat komt er terecht van jouw ideeën en ambities? Is dit de inspirerende omgeving voor de interessante professionele loopbaan waaraan jij hoopt te beginnen? Is dit de inspirerende werkomgeving waarvan jij als kersverse professional blij wordt en je aan wil verbinden?

Wij zijn benieuwd in welke zin en mate reflecties over de school als werkomgeving een rol spelen bij de ‘praktijkshock’. We vragen ons af of er in de begeleiding vanuit de school of opleiding aandacht is voor dergelijke reflecties en er ondersteuning geboden wordt. Sinds 2014 doen studenten onderwijskunde bij de UvA onderzoek op dit thema. De eerste onderzoeken wijzen uit dat hier winst te boeken valt in het behoud van startende leraren voor het onderwijs. We vatten in deze reeks van berichten de resultaten samen.

Lees je mee? Vindt je er iets van? Reageer op de discussie op LinkedIn.

https://www.nso-cna.nl/uitval-startende-leraren-voortgezet-onderwijs/

https://www.nso-cna.nl/netwerk-beginnende-leraar-po/

https://www.nso-cna.nl/bijdrage-academisch-opgeleide-leraren-aan-schoolontwikkeling-primair-onderwijs/

Deel dit bericht

Samen opleiden:
Van urgentie naar relevantie – sturen van samenwerken

Bart Schipmölder, 31 mei 2021

Op 1 juni 2021 hield Bart Schipmölder tijdens de week van Samen Opleiden een lezing over leiderschap en het sturen van samenwerken.

Hoe ontwikkelt samenwerking zich in de tijd en hoe houd je deze sprankelend en van betekenis? Niet de urgentie maar vooral de relevantie motiveert tot creatie. Tijdens deze lezing bevraagt Bart Schipmölder je op de vraag wat jij wilt creëren in het partnerschap. Om te kunnen sturen is het nodig dat de doelen gedeeld en helder zijn en je patronen gaat herkennen in de samenwerking. Welke patronen maken deze sterker en welke staan deze in de weg?

Op deze pagina vind je nog wat achtergrondmateriaal bij de lezing.

Volg ook de tweets van Bart over onder andere Stuurkunst op Twitter.

Wil je voor jouw organisatie een presentatie en gesprek over teamgericht werken en teamontwikkeling? Neem dan via de mail contact met ons op of bel 020-5682030.

Deel dit bericht
Spring naar toolbar