Persoonlijk Leiderschap
start 25 september 2019

Alles wat je geen aandacht geeft groeit ook!

Bart Schipmölder, 13 oktober 2020

Alles wil gezien wordenRegelmatig kom ik bij lessen over omgaan met weerstand de uitspraak ‘alles wat je aandacht geeft groeit!’ tegen. De onderliggende boodschap is dan meestal om de aandacht vooral op het positieve geluid1 en de ‘constructieve’ mensen te richten, en niet te veel aandacht te geven aan het negatieve, aan de mopperaars en critici. Met de gedachte dat als je wel aandacht geeft aan ‘het negatieve’ dit groeit. Dat lijkt logisch.

Als ik leidinggevenden met hun team zie werken, zie ik nog weleens dat ze schrikken van negatieve geluiden en deze vervolgens veel aandacht geven en de andere geluiden missen. Of dat ze juist angstvallig de negatieve geluiden vermijden en hun aandacht geforceerd op het positieve richten. De kans is dus groot dat de verschillende geluiden geen gelijke aandacht krijgen. Daardoor ontstaat onbedoeld een ongelijke waardering van de verschillende geluiden: het ene geluid is beter dan het andere. Een goed-fout stemming is geboren.

Alles wil gezien worden

‘Richt je aandacht op het positieve’ is dus niet de hele waarheid. Alles wil gezien worden. Het positieve, het negatieve, onze liefde, ons verdriet, ons gemis, alles wat in ons leeft wil gezien worden. We kunnen het ongewenste wel wegduwen onder water, maar dan komt het, net als een bal die je onder duwt, vanzelf weer naar boven. En zoals bij die bal: als je deze dieper wegduwt, wordt de opwaartse druk alleen maar groter.
Dus pas als dat wat gezien wil worden zich gezien voelt, komt het tot rust. Dan valt de opwaartse druk weg en kan het gewoon dobberen op het water. Er ontstaat vervolgens een ruimte waarin iets moois kan bloeien.

Het is een wonderlijk mechanisme in de mens dat ervoor zorgt dat dat wat zich niet gezien voelt allerlei wegen zoekt om toch gezien te worden. Zo las ik laatst deze quote van Bram Bakker: ‘In plaats van een burn-out te beschouwen als ziekte zouden we er ook naar kunnen kijken als een normale reactie op abnormale belasting.’ De burn-out is dus een signaal van het lichaam om duidelijk te maken dat het systeem overbelast is. Het signaal bevat dus belangrijke informatie over de staat van het lichaam. En dit mechanisme zie je ook terug in de samenwerking binnen teams. We kennen allemaal wel die collega die heel graag gehoord wil worden, maar waarbij de manier waarop hij of zij dat tracht te bereiken mensen eerder afstoot. De informatie wordt niet gehoord, waarop de collega nog harder zijn best gaat doen om gehoord te worden. Met als effect dat we hem nog minder gaan horen. Tot het een keer knapt.

Stem van het systeem

Hoe herken je dat wat gehoord wil worden? Alle geluiden in een systeem, in een team bijvoorbeeld, doen ertoe en bevatten informatie die van belang kan zijn. Niet alles wordt echter gehoord, vanwege bijvoorbeeld de wijze waarop in het team met elkaar gesproken wordt of hoe iemand het brengt. Een mooie verklikker voor jezelf of in het team iets niet gehoord wordt, is wanneer dat iets blijft kleven en steeds weer terugkomt.

Het persoonlijk nemen staat ons nu in de weg

Wat ons vaak tegenhoudt om onze stem te laten horen is dat we het persoonlijk maken. De informatie kan iets zeggen over onszelf, en dan is de vraag of je dat wel wil laten zien of dat het te kwetsbaar voelt. Als je je echter beseft dat wat je ervaart belangrijke informatie is voor en over het hele systeem, dan wordt de lading anders. Het is niet persoonlijk, je bent een ‘stem van het systeem’. De vraag is: wat is de informatie voor het systeem in de boodschap die je inbrengt? Vaak ben je ook niet de enige die het ervaart. En de ervaring die je hebt hangt sterk samen met de (team)situatie waarin deze naar boven komt. Zo kan ik spanning voelen in een teamoverleg, en in een ander overleg niet. In het eerste overleg is die ervaring van spanning interessante informatie om te onderzoeken met elkaar en nuttig voor het team. Zijn er meer mensen die dat ervaren? Vaak wel, en wat ervaren zij? Die spanning zal al wat afnemen als het besproken en gezien wordt. Maar je kunt ook met elkaar nieuwsgierig zijn naar de informatie in de spanning en onderzoeken wat kan helpen om de spanning verder te verminderen. Zo leer je met elkaar hoe de samenwerking op een hoger plan kan komen.

Goed luisteren doe je samen

Het is dus belangrijk om de informatie te horen in hetgeen iemand inbrengt. Vaak zit er meer achter de letterlijke woorden die iemand uitspreekt en is de boodschap om wat voor reden dan ook (nog) verborgen. Die informatie bovenhalen vraagt om goed luisteren. Goed luisteren leidt tot elkaar begrijpen en dat versterkt weer het luisteren, want ‘als je me begrijpt, zal ik naar je luisteren.’ (Floor de Ruiter2)
Iemand laten weten dat je hem of haar begrijpt kan al door hetgeen de ander zegt kort samen te vatten of erop te reflecteren. Je kunt iets zeggen over de inhoud van wat de ander inbrengt, maar ook over het gevoel dat daarbij meekomt. Het is belangrijk om in die reflectie niet iets van jezelf toe te voegen. Dat kan altijd later nog. Vraag na de reflectie of de ander zich gehoord en begrepen voelt, en zo niet wat er nog mist. Op deze manier kun je samenwerken om het punt van de ander duidelijk te krijgen. Doe het niet te goed! Vaak is het punt in eerste instantie nog niet zo helder, en ontwikkelt de helderheid over hetgeen iemand ervaart zich terwijl hij of zij het uitspreekt. Deze reflectie van elkaar vraagt om en draagt bij aan een open klimaat waarin geleerd mag worden. Een klimaat waarin het niet direct goed hoeft te zijn of opgelost hoeft te worden.

Geen goed of fout

In deze wijze van gesprek ontstaat er ruimte voor dialoog waarin alle perspectieven die van belang zijn op tafel komen. Daarin is geen verschil tussen goed en fout. Alle informatie is belangrijk: positief en negatief en alles ertussenin. Er ontstaat een soort van zijnsgelijkheid van informatie, en dat bevordert zowel de sfeer en het gevoel van betrokkenheid, als ook de vaardigheid om met verschillen om te gaan. En uiteindelijk leidt het tot een inclusievere besluitvorming.

Ik sluit graag af met een mooi citaat van Bessel van der Kolk: ‘in deze tijden is veerkracht gevraagd. De wortels van veerkracht (…) zijn te vinden in het gevoel begrepen te worden door, en te bestaan in de gedachten en het hart van, een liefdevol, afgestemde, kalme ander.’

 

  1. Geluid staat voor van alles. Onder andere: meningen, opvattingen, gevoelens, emoties, ervaringen en gedachten.
  2. Ruiter, F. de (2013). Valueframing.
  3. De reflectie oefening is geïnpsireerd System Centered Training (SCT) ontwikkeld door Yvonne Agazarian.

 

Bart Schipmolder Algemeen directeur NSO-CNA

 

 

Bart Schipmölder
Directeur-bestuurder NSO-CNA Leiderschapsacademie

Naar onze andere blogs

 

0 0 stemmen
Artikel waardering
Deel dit bericht
Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Reacties
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
0
Zou graag je gedachten willen weten, laat een reactie achter.x
Spring naar toolbar