Babs Sirach verzorgt de Peter Karstanje-lezing 2019

De Peter Karstanje lezing

Op 16 januari vierde NSO-CNA het 30-jarig bestaan met een groot jubileumcongres in het teken van Leidinggeven aan Onderwijsvernieuwing. Tijdens dit congres is de tweede Peter Karstanje-lezing gehouden. Peter Karstanje is samen met Fons van Wieringen oprichter van de Nederlandse School voor Onderwijsmanagement (NSO), en was 20 jaar directeur. Peter is vlak na zijn terugtreden als directeur in 2012 overleden. Wij zijn hem nog steeds dankbaar voor zijn onnavolgbare inzet en passie voor NSO en de kwaliteit van onderwijsmanagement in Nederland.

Babs Sirach

In de Peter Karstanje-lezing verzorgt een oud student van NSO-CNA een voordracht over leiderschap en onderwijsvernieuwing op zijn of haar school. Wij zijn heel blij dat op 16 januari de lezing gegeven is door Babs Sirach, schoolleider Spinoza20first. Een nieuwe brede scholengemeenschap in Amsterdam en het Dalton zusje van het Spinoza Lyceum. Bart Schipmölder sprak eerder met haar over haar geleerde lessen.

Spinoza20first: een nieuwe school

Spinoza20first is opgezet volgens de kernwaarden van het Daltononderwijs: vrijheid en verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, samenwerken, effectiviteit en reflectie. Het is een school waar een bevlogen team docenten samenwerkt aan onderwijs voor jongvolwassenen die daar leren om zonder vrees, en met belangrijke kennis en vaardigheden, klaar te zijn voor de toekomst. Het Spinoza20first stelt hierin de dialoog (het gesprek) centraal. Leerlingen worden aangemoedigd de wereld met een nieuwsgierige, kritische en open blik tegemoet te treden, zodat directe oordelen en meningen worden uitgesteld. Daarbij richt de school zich op de ontwikkeling van kennis, persoonsvorming en maatschappelijke toerusting.

Babs heeft samen met haar team er nu drie jaar opzitten. En met succes. De instroom is sterk gegroeid, de inspectie heeft de school een positieve beoordeling gegeven, leerlingen zijn tevreden over het onderwijs en de ruimte die ze krijgen, ouders roemen de open houding van het team en er wordt spoedig gestart met de bouw van een passend nieuw gebouw.

Nieuwe of oude oplossingen?

Babs heeft veel geleerd over het werken in en leidinggeven aan een school met een ‘nieuw onderwijsconcept’. Op 16 januari gaat ze in haar lezing ons meer vertellen over haar lessen, successen en mislukkingen. Voor nu zal ik alvast een klein tipje van de sluier oplichten. Een nieuwe school opstarten met een nieuw onderwijsconcept lijkt makkelijker dan het ombouwen van een bestaande school, zo vertelt Babs in ons gesprek. Maar in de praktijk zijn er natuurlijk ook in een nieuwe school veel lastige situaties waarop nieuwe antwoorden gevonden moeten worden. De verleiding om dan met ‘oude’ oplossingen te komen is groot, ook al passen deze niet bij de nieuwe leidende principes zoals die geformuleerd zijn. ‘En dan is de bereidheid om het niet te weten zo belangrijk, dan gaan we met elkaar op onderzoek uit. Ook bij collega’s van andere scholen. We hoeven niet elk wiel opnieuw uit te vinden.’ Babs vertelt dat ze met het team soms wel tijdelijk kiest voor een oude oplossing, maar dan wel met de afspraak dat deze op termijn vervangen wordt door een beter passend antwoord. Van een schoolleider, en haar team, vraagt dit om sterk te blijven staan voor de vooraf geformuleerde waarden en leidende principes en om daarin lerend te willen zijn. Van de schoolleider vraagt het bovendien om hierin het goede voorbeeld te geven.

Vasthoudendheid

Dat vasthoudendheid een belangrijke eigenschap is, wordt ook duidelijk als Babs vertelt over de relatie met alle belanghebbende instituties in en om de school. Het liefst zou ze willen dat ook zij helemaal meegaan in deze nieuwe opzet. Maar dat is ijdele hoop. Vaak kijken deze instituties met oude ogen en meetlatten naar de nieuwe school. Wat opvalt is dat Babs daar mild en begrijpend over is: ‘het is nu eenmaal hun rol’, en dat ze tegelijkertijd niet inlevert op de nieuwe principes. Haar begrip helpt om in relatie met die instituties te blijven en ze er vroegtijdig bij te betrekken om zo ruimte te creëren voor de school.

Tijd nodig om erin te groeien

Niet iedereen kan werken in zo’n nieuw onderwijsconcept. Het is belangrijk dat het je ligt en je bereid bent om te zoeken naar nieuwe wegen, en niet vasthoudt aan oude plaatjes. Heb je er eenmaal je weg in gevonden, dan willen mensen niet meer terug. Docenten, leerlingen en ouders groeien mee in het systeem en raken er mee vertrouwd. Waar in jaar één de zelfstandigheid van leerlingen nog wel als lastig werd ervaren, willen leerlingen en ouders nu niet anders meer. Ze zijn enthousiast. Zo sterk zelfs dat Babs met regelmatig het enthousiasme wat moet temperen: ‘Het kan ook morgen.’

Een plek waar ik wel wil werken

Het enthousiasme en de eerste resultaten maakten indruk op mij. In zo’n werk- en leerklimaat zou ik wel willen werken. Ik kwam geïnspireerd uit dit gesprek en hoop dat dit soort voorbeelden van geslaagde onderwijsvernieuwing en vitale onderwijsorganisaties aanstekelijk werken voor andere schoolleiders en docenten in het land. Het kan! En dat we de lessen ter harte nemen.

Het jubileumcongres

Op 16 januari 2019 heeft Babs ons uit eerste hand meer verteld over de ervaringen met Spinoza20first, bekijk hier de videoregistratie van de lezing.

Citaat van de week

En dan tot slot. Op het bord in haar kamer stond een mooi citaat van de week, opgeschreven door een van de teamleden, dat denk ik goed aansluit bij de open lerende onderwijsvisie en werksfeer binnen de school: