Catrien Mesman neemt afscheid van NSO-CNA
“Oma, je hebt toch heel lang gewerkt om het onderwijs in Nederland te verbeteren?”
“Dat klopt!”
“Nou, dat is dan niet zo goed gelukt…”
Aldus de kleindochter van Catrien Mesman. Catrien is al 16 jaar opleider en adviseur bij NSO-CNA. Nog even en ze geniet van een welverdiend pensioen. In januari 2019 zwaait ze af, op ons jubileumcongres. Een goed moment dus om haar aan de tand te voelen over haar carrière en de toekomst van het schoolleidersvak.
Een pittige opmerking van je kleindochter…
“Nou en of! Zij ziet op haar school dat er nog veel beter kan. Een mooie bevestiging dat ons werk nooit ‘klaar’ is. Hoewel we écht wel ver gekomen zijn de afgelopen 16 jaar.”
Want toen Catrien haar werk bij CNA begon in 2000, was er alleen een opleiding voor schoolleiders in het primair onderwijs. “De organisatie zag in mij de ideale persoon om daar verandering in te brengen: ik was curriculumontwikkelaar én schoolleider.” CNA vroeg Catrien om een schoolleidersopleiding te ontwikkelen voor het VO en BVE.
Haar éigen kennis en kunde als schoolleider moest Catrien in de praktijk verwerven. Mede door trial en error. “Ik heb veel geleden. En mijn team ook. Dat was niet makkelijk, maar ik leerde het wel. En daardoor wist ik heel goed welke onderdelen in de opleiding moesten komen.”
De eerste opleiding die je ontwikkelde heette ‘Sturen in Complexiteit’. Waarom?
“Want dat is wat je als schoolleider doet. Je bent verantwoordelijk voor de opbrengsten, en die moeten behaald worden in het primaire proces: lesgeven, voor de klas dus. Juist die ene plek waar je als schoolleider níet (meer) bent.”
Als schoolleider stuur je buiten de klas, op allerlei zaken die ín de klas een positief effect moeten hebben: “De schoolorganisatie, de onderwijsorganisatie, personeel, faciliteiten… En die moet je ook nog eens allemaal in goede samenhang brengen. Daarnaast heb je ook te maken met regeldruk van buitenaf en een snel veranderende maatschappij. Complex, dus.”
Want stel dat je digitalisering van het onderwijs mogelijk wilt maken. Dat lijkt eenvoudig, maar is het niet: “Je moet keuzes maken voor methoden en materialen, digiboards aanschaffen en ophangen, laptops of iPads voor leerlingen regelen, docenten bijscholen, etc. Dan heb je dus te maken met geld, personeel en faciliteiten. Een hele klus.”
Was ‘Sturen in Complexiteit’ een succes?
“Vanaf het begin! We startten met een groep van 16. Daarna hadden we ieder jaar 2 groepen van 16. De studenten waren heel enthousiast.” Dankzij het succes volgde al snel een vervolgopdracht: ontwikkel de opleiding door tot een volledige integrale master voor álle schoolleiders.
“We gingen aan de slag, en de Master Integraal Leiderschap – kortweg ‘MIL’ – zag het levenslicht…en werd in 2005 voor het eerst geaccrediteerd. Dat was een spannende tijd. Ook omdat het daarvoor nog niet bestond. Een unieke, grote stap in de professionalisering van schoolleiders.”
Naast het werk binnen de Leiderschapsacademie bleef Catrien werken als opleider en adviseur op scholen: “Dat wilde ik voor geen goud missen, omdat ik het belangrijk vond om contact te houden met de praktijk. Niet alleen via schoolleiders die de opleiding volgden, maar ook door maatwerktrajecten te verzorgen op scholen zelf.”
Kan het onderwijs in Nederland eigenlijk wel zonder jou?
“Haha! Nou, ik ben mijn laatste jaar druk bezig om alles wat in mijn hoofd zit, over te dragen. Ik verkeer in de gelukkige omstandigheid dat ik veel vrijheid krijg om mijn functie in te vullen.” En Catrien heeft de perfecte invulling gevonden:
“Samen met een team zetten we de Opleiding voor Schoolleiders Basis- en Vakbekwaam helemaal opnieuw in de steigers. Daarbij komt al mijn kennis en ervaring van de afgelopen 16 jaar samen. De ideale manier om afscheid te nemen.”
Als deze klus geklaard is, geeft ze het stokje graag door: “Straks ben ik 65, en heb ik 42 jaar voor een werkgever gewerkt. Ik ben nog gezond en fit. Het is tijd voor andere dingen. Zoals mijn eigen coachingspraktijk.”
Hoe zie jij de toekomst van het schoolleidersvak?
“Vroeger zeiden we tegen schoolleiders: je hoeft het niet alleen te doen. Nu zeggen we: je kunt het niet alleen doen. Het netwerk wordt steeds belangrijker.” Oftewel: je moet weten wat er gevraagd wordt van leerlingen. Door vervolgopleidingen, werk, de maatschappij, etc. Zodat je ze daar goed op kunt voorbereiden.
Tegelijkertijd moet je als school kiezen: “Alle problemen in de samenleving worden bij het onderwijs neergelegd: van gezonde voeding tot omgaan met diversiteit, van burgerschap tot opleiding. Als scholen alle maatschappelijke projecten oppakken, komen ze aan hun basisprogramma niet meer toe. En daar worden ze uiteindelijk op afgerekend, niet in de laatste plaats door de inspectie.”
Juist daarom moet je weten waar je als school voor stáát: “Welke doelen stelt jóuw school en waarom? Als je dat sterk kunt benoemen, hoef je je niet in een keurslijf te laten dwingen.”
Ben je tevreden over de impact die je hebt gehad op schoolleiders?
“Nee, ik ben trots. Trots dat ik de afgelopen 16 jaar mocht bijdragen aan hun ontwikkeling.” En dat Catrien heeft bijgedragen, weet ze zeker: “Voor mijn afscheid maak ik een boekje met interviews met schoolleiders uit alle 16 jaargangen van de MIL. Ik stelde ze slechts 1 vraag:
‘Wat heeft je destijds bewogen om aan de MIL deel te nemen, en hoe is het je vergaan?’”
In de antwoorden hoorde Catrien steeds hetzelfde terug: “Dat ze nooit meer ‘zomaar’ een besluit nemen, maar altijd vanuit onderzoek en reflectie. En dat ze daarbij modellen gebruiken om hun keuzes te onderbouwen. Dat was precies onze opzet, dus fantastisch om terug te horen.”
Het boekje, ‘Een kleine kroniek van de Master Integraal Leiderschap’, reikt Catrien tijden het jubileumcongres ter inspiratie uit aan nieuwe schoolleiders.
Wat wil je de organisatie tot slot nog meegeven?
“In 2016 fuseerden NSO en CNA. Dat betekende voor mij dat ik moest overstappen naar een compleet nieuwe organisatie. En dat was het 1e jaar moeilijk. Ik had verwacht dat ik mijn tijd zou moeten ‘uitzitten’ tot mijn pensioen.
Maar het tegenovergestelde is gebeurd: ik werk nog steeds iedere dag met bevlogenheid en plezier. NSO-CNA is een plek waar ik me goed voel en waar waardering voor me is. Dat is een groot compliment aan de organisatie. Ik ben dankbaar voor de mogelijkheden die zij me gaven.
Mijn kleindochter onderstreepte dat ons werk altijd maar moet doorgaan. Tot mijn laatste dag zet ik me hier 100% voor in.”
Op 16 januari 2019, tijdens ons jubileumcongres ‘Leidinggeven aan onderwijsvernieuwing’, nemen we afscheid van Catrien.
Catrien schreef voor haar afscheid ‘Een kleine kroniek van de Master Integraal Leiderschap’. Deze kun je hier aanvragen.
Nog geen reacties.
Reacties zijn gesloten.