De schoolleider anno 2024
Lef tonen op een hoopvolle plek
Ooit spraken we over het ‘schoolhoofd’. Toen werd het ‘schooldirecteur’. Inmiddels zeggen we ‘schoolleider’. Niet alleen de titel wijzigde, ook de rol van leidinggevenden in het onderwijs is ingrijpend veranderd. De schoolleider van nu staat voor grote uitdagingen. We kennen ze allemaal: het lerarentekort, kansengelijkheid, diversiteit en inclusiviteit…noem maar op. De maatschappij lijkt steeds complexer te worden en sneller te veranderen. Toch is het vak van de schoolleider nooit mooier geweest. Althans, dat betogen Ilse van Hal en Frank Schreibers, beiden NSO-CNA-docenten. Waarom vinden zij dat? En wat heeft de schoolleider anno 2024 volgens hen nodig?
Waar heeft de schoolleider vandaag de dag mee te maken?
Ilse: “De maatschappij lijkt steeds complexer en dringt zich op binnen de schoolmuren. Velen vinden dat school dé plek is waar alle maatschappelijke problemen opgelost kunnen worden.”
Frank: “En iedereen vindt er tegenwoordig iets van: van de school en degenen die er leiding aan geven. Er wordt van je verwacht dat je elke actie kunt verantwoorden. Veranderende tijden vragen om schoolleiderschap dat daarbij past. En juist dan, juist nú, is het fijn en zo belangrijk dat er schoolleiders zijn die hun rol als vakman/-vrouw en leider nemen.”
Waarom vinden jullie het vak nu mooier dan ooit?
Frank: “Omdat wij de school zien als hoopvolle plek. Kijk naar de maatschappij, waarin we steeds minder naar elkaar lijken te luisteren. Waar polarisering hoogtij viert en velen eigenbelang boven het algemeen belang lijken te stellen. De school van nu is daar een reflectie van, een mini-maatschappij. Al die thema’s en ontwikkelingen komen allemaal voorbij.”
Ilse: “Maar binnen die mini-maatschappij ben jij, de schoolleider, de spin in het web. Jij hebt alle touwtjes in handen: financiën, personeel, inhoudelijke vormgeving…en uiteindelijk de onderwijskwaliteit. Zo mag jij leidinggeven aan het ontwikkel- en leerproces van kinderen, van leerlingen. Evenals aan verandering, en de persoonlijke ontwikkeling van jezelf en je collega’s in je team.”
Frank: “Zo kun je als schoolleider juist in deze complexe tijd echt het verschil maken. Neem polarisering en individualisering: hoe mooi is het dat jij op jouw school een plek kan creëren waar verschillen overbrugd worden, en men weer oprecht nieuwsgierig wordt naar de ander?”
Ilse: “En vanuit die plek beïnvloed je wel degelijk de maatschappij. Want de leerling neemt zijn/haar ontwikkeling immers mee de buitenwereld in. Dat is toch een prachtige gedachte?”
Maar een schoolleider kan toch niet alles oplossen?
Ilse: “Zeker niet. Een kind zit immers slechts 5 uur per dag op school. Binnen die uren moet je ook ‘gewoon’ een verplicht curriculum afdraaien.”
Frank: “Daarom moeten we bij de basis blijven: de kern is en blijft goed onderwijs. Maar wat is dat dan? Het is belangrijk om daarover met elkaar – met je team – dezelfde taal te spreken. Als je het ons vraagt, is goed onderwijs leerlingen leren wat zij nodig hebben in deze complexe tijd, waarin veel kinderen vastlopen omdat het systeem niet toereikend lijkt. En ja, dat gaat verder dan het curriculum alleen.”
Ilse: “Daarom is een goede, gedragen onderwijsvisie zo belangrijk: wat is de bedoeling van het onderwijs op júllie school? Wat doen jullie wel en niet op basis van die visie? Hierin ben jij als schoolleider aan zet: om die visie samen met je team te ontwikkelen, uit te dragen en zichtbaar te maken in de praktijk.”
Welke kwaliteiten heeft een schoolleider daarbij nodig, volgens jullie?
Frank: “Kennis, overtuiging en lef. Zodat je stelling durft te nemen in de grote thema’s en dilemma’s van deze tijd. Met genoeg overtuiging, kennis en onderbouwing om je niet zomaar door anderen omver te laten praten.”
Ilse: “Bij NSO-CNA zien we gelukkig veel (toekomstige) schoolleiders die dat beseffen. Die bewust en vol vuur voor het schoolleidersvak kiezen. En terecht, want het ís een vak, en een prachtig vak bovendien; nu meer dan ooit!”
Begint het ook bij jou te kriebelen bij het lezen van deze tekst? Wil jij het verschil maken als schoolleider? Wellicht zien we je dan snel op een van onze opleidingen.
Interview met Ilse van Hal en Frank Schreibers door Arjan Jonker