Eigentijdse visie op leiderschap

Dynamische, hybride en interactieve leiderschapspraktijken

Er is een dynamisch en contextafhankelijk samenspel van systeem-, bestuurlijke, professionele en maatschappelijke krachten van invloed op de kwaliteit van onderwijs. Schoolleiders hebben vanuit hun positie de mogelijkheid om bij te dragen aan krachtige koppelingen en aan coherentie (alignment) van deze krachten, responsief naar wat er in de situatie nodig is. Ze gaan creatief en gewetensvol om met de spanningsvelden die ontstaan doordat ze omgaan met individu én collectief, leefwereld én systeemwereld en stabiliteit én verandering. Schoolleiderschap is een sociaal en interactief fenomeen: er is pas sprake van leiderschap als die invloed wordt ervaren door de anderen en er reactie volgt. Schoolleiders hebben om te gaan met deels tegenstrijdige belangen. Ze hebben meerdere rollen en perspectieven in te nemen die lastig te verenigen zijn. Binnen deze dynamische, interactieve en hybride beroepspraktijk is het aan schoolleiders om afgestemd op de situatie zowel regie te nemen als ruimte te bieden; om te sturen en los te laten; om meerstemmigheid serieus te nemen terwijl de weg vooruit misschien juist eenduidigheid vraagt. De solistische actie van de schoolleider kan van groot belang zijn in de ene situatie, terwijl in een andere situatie het alleen goed gaat als er ook sprake is van de meer organische gezamenlijke leiderschapspraktijken van de groep mensen in de meerlagige en meerdimensionele omgeving waarin leiderschap zich manifesteert. In onze visie doen de hybride gezamenlijke leiderschapspraktijken er meer toe doen dan de persoon die leidt.

Persoonlijk en waardengedreven leiderschap met een onderzoekende grondhouding

In voortdurende transformatie om bij te blijven bij wat er in de wereld nodig is, staat de schoolleiding voor de strategische richting waarin het onderwijs op school zich begeeft. In het leidend zijn speelt persoonlijk en waardengedreven leiderschap hoe dan ook een rol: met taal en aanwezigheid sturen leiders in interactie met anderen en de omgeving op wat zij wenselijk achten en wat zij verwachten dat in een bepaalde context werkt. Er is ook sprake van sturing als een schoolleider niets zegt of doet. Mede daarom is het van belang om een lerende leider te zijn. Zelfreflectie, verdieping en bezinning maken onderdeel uit van de beroepspraktijk van de schoolleider. Een onderzoekende houding is de basis. In formeel en informeel onderzoek, en met het delen van praktijkgerichte kwalitatieve interpretaties, kan een schoolleider inzicht verwerven in andere perspectieven, ontdekkingen doen over zichzelf in relatie tot de omgeving, komen tot procesmatige distantie, en patronen en systemen gaan zien. Dit komt tot uitdrukking in een blijvend verlangen naar verdere ontwikkeling en leren, in het moreel kompas, de dialoog en het doorzien van zaken en situaties. Daarmee brengt de schoolleider betekenisvolle verbanden aan in het eerdergenoemde hybride samenspel.

Een evenwichtig, vernieuwend en toekomstgericht profiel

We hechten aan een beroepsprofiel dat recht doet aan de dynamische en veelzijdige beroepspraktijk van de schoolleider en aan de kracht van persoonlijk leiderschap. Een beroepsprofiel dat inspireert om de uitdagingen van de toekomst aan te gaan. Voortbouwend op de (inter)nationale voorbeelden, met onderbouwing uit de praktijk en op basis van de wetenschappelijke literatuur, benadrukken we de passie van de waardengedreven schoolleider die persoonlijke leiderschapsbronnen ontwikkelt en tot uiting laat komen in de meer gezamenlijke (hybride) leiderschapspraktijken. De schoolleider verbindt de leiderschapspraktijken met de toekomst van het onderwijs, de school en de samenleving; reflecteert op wat er van buiten de school naar binnen komt en andersom; en is daarmee evenwichtig én vernieuwend aanwezig.