Persoonlijk Leiderschap
start 25 september 2019

Erik Koopmans op de Denali in Alaska (deel 2)

Arjan Jonker, 15 juli 2024

Erik Koopmans op de Denali 1Wat is succes? Is dat een doel bereiken? Of is dat een goed proces, doel gehaald of niet? Is het misschien zelfs puur de (unieke) ervaring, los van proces en doel?

Erik Koopmans kan die vragen als geen ander beantwoorden. Hij is weer terug van zijn expeditie naar Alaska, waar hij met 2 vrienden de Denali beklom. Daarover interviewden we hem al vóór zijn avontuur.

Hoe is het hem en zijn team vergaan? Welke antwoorden heeft hij op bovenstaande vragen over succes? Maar we vroegen hem eerst die ene onvermijdelijke vraag:

Hebben jullie het doel – de top – bereikt?

“Nee, de top bereikten we niet. Als ik dat vertel, nemen de meeste mensen aan dat de expeditie dus mislukt is. Maar wat mij betreft was die voor 99% een succes. Dat laatste procentje was de top.

Dat is bergsport: ja, de top is het ultieme doel, maar dat mag geen obsessie worden, emotionele besluiten passen daarin niet. Uiteindelijk bepaalt de natuur en fysieke gesteldheid van je team wat mogelijk is. Dat maakt klimmen voor mij het allermooiste wat er is.

Accepteren dat je niet alles in de hand hebt, dus; dat begon al vóórdat we begonnen met de beklimming. Zo moesten we 4 dagen op het vliegveld wachten totdat we naar ons beginpunt gevlogen konden worden. Er hingen wolken boven de gletsjer. Dan heeft de piloot geen zicht en kan dus niet landen.

Uiteindelijk konden we vertrekken. Vanaf dat moment moet je als team professioneel handelen op basis van de omgeving en het moment: een ritme vinden in acclimatiseren vanwege de steeds lagere zuurstofdruk door de hoogte, luisteren naar ons eigen lichaam, elkaar in de gaten houden, scherp zijn op elkaars conditie en bewust zijn van de omgeving (situational awareness) waarin we op dat moment waren. En daarop de juiste besluiten nemen.

Al die dingen deden we, en die deden we goed.”

Erik Koopmans op de Denali 4

Is dit wat je in het eerste interview bedoelde met het belang van leiderschap op de berg?

“Ja. Bij expedities in extreme omstandigheden bestaat leiderschap uit continu observeren wat er is, en vervolgens reageren en anticiperen op wat komen gaat. Oftewel: we waren steeds bezig met beeld hebben en houden op het moment en de situatie, en vervolgens besluiten of we vasthielden aan het plan of hierin aanpassingen deden.

Nogmaals: de natuur en onze fitheid gaven de kaders om wel of niet actief te zijn. Iedere avond bespraken we wat we de dag erna wilden doen. Een voorbereiding waarbij we mogelijke scenario’s bespraken en de voor- en nadelen daarvan afwogen. Uiteindelijk namen we als team een besluit. Veiligheid heeft in de besluitvorming een belangrijk aandeel. Dus ja, daarin moesten we soms een stap maken die afweek van een eerder bedacht plan.

Daar kijk ik met grote tevredenheid op terug. 99% was goed, acclimatiseren, de verschillende taken die we automatisch verdeelden; het samenwerken dus. Ook al bereikten we ondanks dat de top niet. Ook al zijn we 60 meter naar beneden gevallen op de dag van de toppoging.”

Hoe handel je in zo’n geval?

“Veiligheid is het allerbelangrijkste. Het volgende gebeurde:

Ik liep voorop. De middelste struikelde, viel en nam ons mee; je zit met touw aan elkaar vast, dus dat was onvermijdelijk.

Ik dook ‘head first’ de berg af, en 60 meter later kwamen we tot stilstand. Een van mijn teamgenoten riep: ‘Been gebroken!’ Vanaf dat moment kwam ik in een heel andere staat van leiderschap: strak handelen, geen discussie en geen bullshit. Want nu ging het direct om een snelle evacuatie uit deze omstandigheden naar een veilige omgeving.

Ik gedij goed in dat soort situaties, waarbij je moet overzien wat nodig is: contact met m’n teamgenoot, geruststellen, contact maken met de noodhulpdienst voor de evacuatie, contact met de piloot, etc.

Na de evacuatie van onze teamgenoot moesten we met z’n tweeën terug naar het laatste kamp; daar stond onze tent nog. We besloten daar een nacht te blijven, om de volgende dag af te dalen naar een weer lagergelegen kamp.

Die nacht sloeg het weer om. Onze tent waaide stuk. Dus weer strak handelen met als doel een veilig onderkomen: een kuil gegraven in de sneeuw en het tentdoek als beschutting gebruiken. Ondertussen alles aantrekken wat maar dons was.

’s Nachts om 4 uur ging de wind liggen. We zijn direct vertrokken, lieten overbodig materiaal achter, en daalden af naar een lager kamp. Daar werden we opgevangen door een team van rangers en artsen.

In dat kamp zijn we nog een nacht gebleven, en keerden de volgende dag in een keer naar base camp terug. Inmiddels hadden we ook weer contact met ons derde teamlid, die er alles aan gedaan had om het vliegtuig tot op het allerlaatste moment stand-by te laten staan, om ons van base camp te halen.

Het had geen seconde langer moeten duren of we moesten nog een nacht blijven. Maar nu konden we mee met het vliegtuig, weg van de berg. Gewoon teamwork, bereid om voor elkaar en met elkaar de klus te klaren – ondanks de omstandigheden.”

Erik Koopmans op de Denali 3

Wat een ervaring. Hoe kijk je daarop terug?

“Ja, dit klinkt allemaal heel zwaar. En ja, die gebeurtenis drukt een stempel op onze herinneringen en emotie. Alles moet nog een plek krijgen, want er is wel wat gebeurd. En ja, ik baal er óók van dat we de top niet bereikt hebben. Want succes bestaat uiteindelijk ook uit je doel bereiken.

Maar wat blijft staan is dat we het als team gedaan hebben, ook al hebben we ook wel wat te bespreken. Daarnaast ervoer ik iets waar anderen wellicht nooit deel van uit kunnen of mogen maken. De expeditie heeft mij als mens verrijkt. Regelmatig vroeg ik mij af: wie ben ik om hier te mogen zijn? Om het voorrecht te hebben dit mee te maken? Dat besef helpt mij om te berusten in het resultaat.

Wat mij uiteindelijk het meeste zal bijblijven, is dat ik daar teruggebracht werd tot de essentie, tot wat écht belangrijk is. Op die hoogte, onder die omstandigheden, was ik vrij van alle overbodigheid. Geen internet, geen nieuws, geen afleiding van welke aard dan ook.

Het ritme wordt bepaald door de natuur. Je maakt een plan op basis van een doel, maar de omstandigheden bepalen op dat moment hoe en wanneer. Daarop inspelen maakt dat je uiteindelijk succesvol kan zijn.

Saamhorigheid van het team en verantwoordelijkheid naar elkaar maakt dat mogelijk. Vertrouwen in elkaar en scherpte naar elkaar over je geestelijke en fysieke inzetbaarheid. De gesprekken zijn diepgaander dan in het dagelijks leven hier, waar we met veel te veel zaken tegelijk bezig zijn.

Wat ook opviel, is dat er tussen de verschillende expeditieteams respect naar en contact met elkaar is. Noodzakelijk in de voorbereiding voor de opvolgende dag. Maar ook de hulp die je elkaar biedt, zonder voorwaarden en verwachtingen terug; je hebt elkaar nodig.”

Heeft deze ervaring jouw kijk op leiderschap veranderd?

“Niet zozeer veranderd, als wel ontwikkeld. Zo zie ik nu meer dan ooit in dat wanneer veiligheid in het geding is, je geen compromissen mag sluiten. Dan is alleen het juiste besluit goed genoeg, wat voor gevolgen dat misschien ook heeft voor de relatie en de samenstelling van je team.

Maar ook dat we ons hier te druk maken over de verkeerde dingen. We kunnen al moeilijk doen over de kleur van onze koffiemokken, bij wijze van spreken. Maar de essentie is dat we het goed met elkaar hebben, in een veilige omgeving, waarin iedereen zijn rol heeft of kan nemen. En doelen kan nastreven die er écht toe doen. Het gaat daarbij om respect naar elkaar, zonder verwachtingen. Hulp mag ook eenzijdig zijn, zonder dat je daar iets voor terugverwacht.

Dat vergt saamhorigheid, en van die mentaliteit is de klimmersgemeenschap doordrenkt. Toen mijn slaapmatje lek was, kreeg ik een matje van een Belgisch expeditieteam dat net terugkwam van de top. Zo cruciaal, want zonder dat slaapmatje trekt de kou uit de grond je lichaam in. Zonder had ik niet verder gekund. En hoe de rangers en andere teams ons opvingen, hoe zij voor ons zorgden…

Helaas mist die saamhorigheid vaak in onze maatschappij. Tegenwoordig is er zo veel en alles moet snel. De afleiding is groot en zorgt voor individualisme en oppervlakkigheid. Op de Denali heb ik precies het tegenovergestelde ervaren.”

Erik Koopmans op de Denali 2

Hoe neem je die inzichten mee in je werk als schoolleider?

“Natuurlijk zijn er verschillen: op een berg, tijdens expedities, heeft iedere beslissing een direct merkbaar effect. In het onderwijs is dat lang niet zo extreem.

Maar uiteindelijk gelden dezelfde kernwaarden: teamspirit, teambelang, veiligheid, eerlijkheid, oprechtheid. Eerlijk zijn over wat je denkt, voelt en weet. Continu bewust zijn en waarneming hebben van je omgeving. En daarop de juiste besluiten nemen, ook als die afwijken van het eerdere plan.

Daarboven hangt het beoogde doel. Maar het behalen daarvan mag – net als het behalen van een bergtop – nooit obsessief worden. Dan gaat emotie overheersen en neem je mogelijk verkeerde beslissingen. Diezelfde flexibiliteit – om het plan of doel aan te passen aan steeds weer nieuwe omstandigheden – wil ik graag stimuleren in mijn onderwijsteam.

Op mijn school zal ik deze ervaring ook delen. Dan verhaal ik over de expeditie op de Denali, waarbij ik bewust parallellen trek met onze school – waar we ook op expeditie zijn: “op weg naar beter onderwijs.”

Laatste vraag: ben je op de Denali nog toegekomen aan studeren voor de MEL…?

Daar kan ik kort over zijn: wij moesten op een gegeven moment zeer selectief zijn op het mee te dragen gewicht in de rugzak en slee. Het boek heb ik, samen met verschillende andere materialen, achter moeten laten in een kuil, bedekt met sneeuw.”

Erik Koopmans foto 01

 

5 2 stemmen
Artikel waardering
Deel dit bericht
Abonneer
Laat het weten als er
guest

1 Reactie
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Gelbrich Feenstra
Gelbrich Feenstra
6 maanden geleden

Wauw Erik! Wat een ervaring en een mooie reflectie!

1
0
Zou graag je gedachten willen weten, laat een reactie achter.x
Spring naar toolbar