Hoe maak je ruimte voor ontwikkeling?
Het organisatieleven op veel scholen verloopt in een curieuze mix van voorspelbaarheid en een niet aflatende stroom uitvoeringsproblemen. Beide onttrekken energie aan pogingen om ontwikkelingen in onderwijs op gang te brengen.
Waan van de dag
Een managementteam wordt opgeslokt door to-do-dingen. De waan van de dag gaat steeds voor: ‘We zijn druk met het oplossen van problemen van anderen en vinden niet de tijd om ons te bezinnen op ontwikkelingen op langere termijn’.
Denken in maakprocessen
Vanuit het klassieke industriële denken in maakprocessen reageert het management door beleid te maken, plannen op te stellen, regels en protocollen in te voeren, afspraken te maken, to do lijstjes op te stellen en toekomstige ontmoetingen voor te bereiden.
Echter, de toekomst laat zich niet temmen! Deze goed bedoelde pogingen van het management leiden tot vaste patronen van reageren, even snel iets oplossen voor anderen, opgeslokt worden door een lawine van mails en verstrikt raken in oordelen, overtuigingen en routines. Pogingen om langs deze weg de toekomst onder controle te brengen en veranderingen teweeg te brengen hebben als bijvangst reactiviteit en uitvoeringsproblemen. Het draagt eraan bij dat leidinggevenden meer als regelaar en politieagent bezig zijn, en minder met het creëren van ruimte, impulsen voor en het regisseren van ontwikkeling.
Dat roept de vraag op hoe ruimte te creëren voor ontwikkelingen?
Denken in ontwikkelingsprocessen
Een interessant perspectief is om denken in maakprocessen in te ruilen voor denken in ontwikkelingsprocessen. Ontwikkeling begint met loslaten en te stoppen met wat je niet meer wilt. Dan komt er vanzelf vrije ruimte voor ontwikkeling. Je leert lopen door te stoppen met kruipen en vanuit een verlangen om je te ontwikkelen.
Bijvoorbeeld:
- Stop met te doen wat toch ten einde loopt: aanbod gericht gehoorzaamheidsonderwijs, top-down uitvoeren van taakbeleid, een dieselauto kopen, roken.
- Stop met te denken voor anderen en te oordelen over anderen. Oordelen en overtuigingen staan ontwikkeling in de weg.
- Stop met het oplossen van problemen vanuit de directiekamer. Vertaal problemen in ontwikkelingsvragen. En ga daar samen met betrokkenen mee aan de slag.
Als je stopt met het streven om alles op te lossen en te beheersen moet je aanvaarden dat je niet-weet wat de toekomst gaat brengen en hoe mensen en teams zich zullen ontwikkelen.
In de vrije ruimte die dan ontstaat kun je mensen ondersteunen om, van binnenuit, een bijdrage te leveren aan een gewenste – duurzame – toekomst.
Meer?
Interesse in een werkbijeenkomst met je (management) team over het creëren van vrije ruimte om samen en open een onbekende de toekomst vorm te geven? Wij gaan graag in gesprek om deze bijeenkomst mee vorm te geven. Voor een vrijblijvende afspraak kun je contact opnemen met 020-5682030. Ook kun je deelnemen aan de tweedaagse opleiding Leidinggeven in de onderstroom.
Meer lezen? In mei 2019 verscheen mijn boek: De kracht van niet-weten, ruimte voor ontwikkeling. Over leiderschap in tijden van transformatie. Hier te bestellen, en lees hier een recensie over mijn boek.
Louis Steeman, docent NSO-CNA