Ik sta even stil en dat is een hele vooruitgang (B. Brecht)

Pim Visser, 9 april 2021

De meest inspirerende leidinggevende die ik in mijn loopbaan ben tegengekomen was de, helaas veel te vroeg overleden, toenmalig rector van het Marne College in Bolsward: Jurjen Hiemstra. Behalve dat ik veel van hem geleerd heb door zijn scherpe en liefdevolle vragen en zijn aanmoedigende en confronterende feedback, deed hij mij onbewust ook voor hoe je als professional voor je eigen ontwikkeling kunt (en mag) zorgen. Een paar keer per jaar was Jurjen een dag afwezig en had dan een zogenaamde ‘reflectiedag’; hij ging een dagje fietsen of op een zeilboot zitten nadenken over zichzelf en over zijn werk. De eerste keer schrok ik daar haast een beetje van, want het voelde voor mij toch ook een beetje als ‘spijbelen’ en ‘heb je niet wat beters te doen’. Later begreep ik dat Jurjen Bertolt Brecht pas echt goed begrepen had, want hij kwam altijd terug van zo’n dag met frisse ideeën, mooie plannen of ‘nieuw gedrag’.

Traag versnellen

Arend Ardon spreekt in zijn nieuwe boek ‘Traag versnellen’ [1] over het creëren van je eigen plafond als je op je automatische piloot routines blijft reproduceren die helemaal niet (meer) in lijn zijn met wie je wil zijn. Als je wil vernieuwen, inspireren en verbinden dan is het eerst tijd om te vertragen, zodat je daarna kunt versnellen.

Verlangen

Geef een stem aan je verlangen, want elke ontwikkeling of beweging start met een oprecht verlangen. Zonder verlangen gaan we op in de ‘waan van de dag’ en blijven we doen wat we altijd al deden. Traag versnellen betekent een stem geven aan wat ons echt aan het hart gaat en wat we willen betekenen in deze wereld. En het betekent ook het creëren van een vernieuwend klimaat van ruimte, samenwerking, vertrouwen en creativiteit; een plek waar je vrijelijk kunt brainstormen, experimenteren en waar fouten maken een bron is om van te leren.

Vertragen

Kijk hoe je je eigen verleden reproduceert; als iets werkt, ontwikkel je gemakkelijk een vaste gewoonte of een patroon. Maar wat nou als dat patroon niet meer werkt in de huidige tijd of als blijkt dat je zelf daarmee bepaald (ongewenst) gedrag van jezelf en anderen in stand houdt? Ardon moedigt ons aan om gewoontes en patronen in het ‘nu’ te herkennen en dan opnieuw onder de loep te nemen. En om jezelf daarbij ‘trage vragen’ te stellen als: welk gedrag is uiting van een oude gewoonte, welk gedrag zou daadwerkelijk bijdragen aan mijn diepste verlangen, welk ongemak heb ik dan te verdragen?

Versnellen

Verken het onbekende en experimenteer; laten we teruggaan naar ons vermogen tot vallen en opstaan (trial and learn) en experimenteren met nieuw gedrag dat bijdraagt aan ons verlangen. Ardon pleit hierbij voor consistentie en teach what you preach. Dus geen ‘suffe vergadering in een U-vorm over creativiteit en didactische vernieuwing’, niet meer pleiten voor ‘eigen verantwoordelijkheid van je medewerkers en wel zelf alles controleren’ en stoppen met praten over een ‘gewenste feedbackcultuur en zelf elke kritische feedback van je medewerkers of klanten meteen weerleggen’.

Ten slotte

Jurjen kan dit boek van Ardon niet gelezen hebben, maar hij had het ruim 10 jaar geleden al wel begrepen. Leren en ontwikkelen begint met reflecteren en met stilstaan, versnellen begint met vertragen; even de tijd nemen om ‘een foto te maken van je (werk)situatie waar je zelf ook op staat’[2].

Ik heb vandaag een drukke dag en heb nog heel veel te doen, ik denk dat ik eerst maar eens een lange wandeling ga maken!