“Een goede schoolleider is een vrager”

Een interview met docent Strategische Bedrijfsvoering John Schreijer.

John Schreijer begon zijn onderwijsloopbaan in de jaren 70 als docent Wiskunde. Het duurde niet lang voordat hij doorgroeide naar een leidinggevende rol: als 27-jarige kreeg hij als conrector de taak een nieuwe VWO-afdeling in te richten. In die tijd was er echter nog geen NSO-CNA…

John: “Als beginnend leidinggevende werd ik natuurlijk ook geconfronteerd met mezelf. Schoolleider zijn deed ik vanuit intuïtie en, jong als ik toen was, vol lef en met nieuwe onderwijsideeën.”

Scholing op gebied van schoolleiderschap was er nog niet. Dat belette John niet om zichzelf toch intensief te scholen, van bedrijfskunde tot persoonlijke leiderschapsontwikkeling.

Welke eigenschappen of inzichten miste je als beginnend schoolleider?

“Als conrector werd ik in de eerste jaren geconfronteerd met mijn mathematische achtergrond. Ik was analytisch, rechtlijnig  en merkte dat ik onvoldoende inlevingsvermogen had. Dat maakt het moeilijk om goed verbinding te maken met de medewerkers, een belangrijke eigenschap van een schoolleider. Ik was in deze beginfase duidelijk een ‘vinder’. Daarmee bedoel ik: qua menstyperingen zijn er twee typen, de ‘vinders’ en de ‘vragers’. De ‘vinders’ gebruiken vooral zinnen die beginnen met ‘ik vind’. De ‘vragers’ met een vraag. De ‘vinders’ maken weinig verbinding met de andere mens. Bij de vragers gaat dat vanzelf, omdat die de ander een vraag stellen. Dan heb je een gesprek, maak je verbinding en doet de ander ertoe. Die wordt uitgenodigd en uitgedaagd.”

Waarom moeten ook schoolleiders ‘vragers’ zijn?

“Door vooral een ‘vrager’ te worden en je op een gelijkwaardige manier op te stellen, maak je ook als schoolleider verbinding. Alles wat een schoolleider bezighoudt, wat je aan visie hebt ontwikkeld en wat je wilt veranderen binnen jouw school, kun je vragend met anderen bespreken. Dan krijg je een écht gesprek over de inhoud. Voelen medewerkers zich serieus genomen. En kom je tot verbinding. Een visie die gedragen wordt ligt dan binnen bereik.”

Komen deze thema’s bij de module Strategische Bedrijfsvoering aan bod?

“Zeker. Visieontwikkeling en het van daaruit vaststellen van strategische doelen is de start en de rode draad. Dat heeft natuurlijk ook te maken met jouw persoonlijkheid als schoolleider. Hoe ver ben je in je ontwikkeling? Het kunnen en durven stellen van vragen is daarbij onmisbaar voor iedere schoolleider, naast kenmerken als visie, lef en durf. Dáár gaat Strategische Bedrijfsvoering ook over. Dat zijn de ontdekkingen die de deelnemers meenemen en gaan gebruiken. Dat geven ze ook terug. Ze worden zich ervan bewust dat verbinding maken met medewerkers van groot belang is.”

Strategische Bedrijfsvoering gaat dus niet puur over ‘cijfertjes’?

“Nee. Een misverstand over deze module dat ik graag de wereld uit help. Ofschoon een school wel degelijk een bedrijf is dat ook vanuit die optiek mag worden geleid. Bedrijfsvoering en ondernemerschap zijn 2 belangrijke onderdelen van het werk van een schoolleider. Bij Strategische Bedrijfsvoering ontwikkel je een visie over de richting van het onderwijs op jouw school. En daarbij leer je verbinding te maken: wat heeft de ander nodig, hoe krijg je ze mee om jouw visie te omarmen en vervolgens te realiseren?

Het is daarbij natuurlijk wel nodig dat er financiële kennis aanwezig is. Dat reiken we binnen de module ook aan: het kunnen lezen en begrijpen van een jaarrekening tot financiële dekking vinden voor nieuw beleid. Evenals strategisch HRM: wat hebben jouw medewerkers aan competentieontwikkeling nodig om de schooldoelen te kunnen behalen?”

Hoe leerde je zelf om een ‘vrager’ te worden?

“Zoals gezegd: er was geen echte opleiding voor schoolleiders. Ik zocht het daarom in een opleiding Psychotherapie. Dat was een boeiende en belangrijke fase in mijn leven. Maar niet de gemakkelijkste. Geconfronteerd worden met mijn eigen gedragingen en manier van ‘zijn’ was niet altijd leuk en prettig. Maar het heeft geholpen om tot diep in mijn genen te kunnen en willen veranderen. Een vragend mens worden…dat is een belangrijk thema geweest in mijn ontwikkeling.

Daarbij heb ik gaandeweg ervaren dat de eigenschappen ‘visionair-vrager-lef’ de belangrijkste zijn om een goed schoolleider te zijn.”

“Ja, toen één van de leidinggevenden van NSO-CNA mij 7 jaar geleden vroeg, wetend dat ik met pensioen ging, heb ik meteen ‘ja’ gezegd. Doceren doe ik nog steeds met veel plezier, veelal samen met Cock Raaijmakers. Als oud-schoolleiders en -bestuurders weten we goed wat er speelt. We weten daarom ook hoe lastig het is om uit het ‘operationele’ van elk moment te komen. Zeker als afdelingsleider of locatieleider. Je wilt veel liever daadwerkelijk tijd nemen om vanuit de beschreven visie naar strategisch beleid te komen. En dat vervolgens ook nog te borgen. Daar helpen we bij.

We merken dat onze ervaring en wijze van werken gewaardeerd wordt door de studenten. Behalve dat ze tijdens de collegedagen veel met hun praktijk aan het werk zijn, gieten we altijd onze eigen saus van praktijkervaring eroverheen.

Maar niet zo heel lang meer: we geven deze opleiding samen tot eind cursusjaar 2019-2020. Daarna geven we het stokje over aan anderen. Dan breken voor ons de jaren 70 weer aan, maar nu qua leeftijd!”