Kan jij het ‘op je theewater’? Je kunt er ook echt over nadenken
Of het nu in de gaten hebt of niet: als schoolleider heb je aan de lopende band te maken met strategische vragen. Vragen die gaan over de ontwikkelingen in de (nabije) toekomst, 3 tot 5 jaar, en waar je op de een of andere manier mee moet zien om te gaan. Wetgeving verandert, en daarmee ook bekostiging, de technologische ontwikkelingen denderen door, vergeet vooral dit Corona-virus niet. En inmiddels zitten scholen in de omgeving niet stil. In de module Omgevingsgericht Leiderschap, één van de kernmodules van de Master of Educational Management, werken studenten systematisch aan strategische vragen die spelen op hun school. En die bijna altijd betrekking hebben op het voortbestaan van hun school op de middellange termijn. En die soms vragen om drastische maatregelen.
Vaak zeggen studenten dat ze wel een soort intuïtief voorgevoel hebben van welke kant het op zou moeten. Maar als dat ingrijpende maatregelen vraagt, of een verandering die er goed zal inhakken, dan krijg je niemand in beweging op basis van je intuïtie, of je theewater, of de stand van de sterren. Dan heb je een stevige onderbouwing nodig, gebaseerd op feiten, realistische toekomstbeelden, goed afgewogen alternatieven. En die zuig je niet uit je duim, die vind je door onderzoek, discussie en debat.
Wat voor vragen zijn dat zoal, waar studenten aan werken in deze module?
Een directeur in het PO wilde ook buiten de grenzen van de eigen school de kwaliteit van het onderwijs verbeteren: “Op welke manier kunnen wij als scholen beter samenwerken met de voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzaal en kinderdagverblijf) en de gemeente met het doel de doorgaande ontwikkelingslijn voor 2-6 jarigen te verbeteren op middellange termijn (2020-2023)?”
Een VMBO-schoolleider zag mogelijkheden binnen zijn school voor een betere toekomst, maar hoe ziet die er uit? Hij werkte aan deze vraag: “Hoe ziet toekomstbestendig vmbo-onderwijs eruit? En hoe kunnen wij de mogelijkheden die het ’s XX College heeft daarvoor inzetten?”
Een VO-leidinggevende ziet zijn stad veranderen en vraagt zich af hoe zijn school daarin een positie kan behouden, en keek daarbij ook naar de concurrentie: “Hoe ziet onze stad eruit in 2025 en wat betekent dit voor ons onderwijs op het XY college in relatie tot andere VO- scholen?”
Een directeur van een kleine PO-school vroeg zich af of die kleine omvang op termijn houdbaar is: “Hoe heeft potentiële samenwerking effect op de overlevingskansen van de XZ school in 2025 in een veranderend landschap? ‘Is small (still) beautiful’?”
Een leidinggevende in het VMBO wilde iets met het tekort aan technisch personeel en daarmee ook zijn school beter op de kaart zetten, en werkte aan deze vraag: “Hoe kan scholengemeenschap XA als brede D&P vmbo-school haar eigen profilering in de regio versterken en tegelijk bijdragen aan het stimuleren van het kiezen voor techniek in de regio?”
Van buiten naar binnen
De studenten in deze module werken ‘van buiten naar binnen’, en dat is bijna voor iedereen een hele nieuwe benadering. Vaak, zo blijkt, is de werkwijze andersom. Als zich een probleem aandient kijken we binnen de school welke opties we hebben en gaan vervolgens aan de slag met wat ons het beste lijkt. Of niet. Als we niet genoeg beeld hebben van de aard en de omvang van het probleem, dan laten we het liggen. Dan komt het wel een keer. We hebben toch al ruim voldoende om handen.
Van buiten naar binnen dus. Eerst goed kijken wat de ontwikkelingen zijn in de grote buitenwereld. Wat zijn belangrijke trends op bijvoorbeeld demografisch, economisch of technologisch gebied? En hoe manifesteren die zich in de directe omgeving van de school? Hoe gaan partijen in de omgeving, andere scholen, bedrijfsleven, gemeente, etc., er mee om? En zijn wij als school wel goed voorbereid om te schakelen als de omstandigheden veranderen? Zijn we wendbaar genoeg?
Als je systematisch werkt, van buiten naar binnen, aan dit soort vragen, dan kom je op meer gefundeerde antwoorden. In de module Omgevingsgericht Leiderschap begeleiden we je daar intensief bij. En je werkt samen met andere studenten die in vergelijkbare schuitjes zitten. Niet alleen achter je bureau, maar juist in dialoog met de belangrijkste partijen binnen èn buiten je school. Als zich ook op jouw school van die vragen voordoen, en durf eens ‘nee’ te zeggen, dan ben je welkom. We starten weer op 2 oktober.
Charles Engelen was docent van de module Omgevingsgericht Leiderschap bij NSO-CNA.