Kernactiviteiten en sleutelcompetenties van schoolleiders – nu en in 2030
Begin 2024 vroegen wij aan schoolleiders in Nederland hoeveel tijd zij besteden aan verschillende kernactiviteiten. We vroegen ze ook om een inschatting te maken of de tijd die men daaraan besteedt in 2030 toeneemt, gelijk blijft of afneemt. Onze vragenlijst is uitgezet onder 1100 schoolleiders in Nederland. We ontvingen 171 reacties (response 15%). Hoofdzakelijk van schoolleiders uit vo (77%) en po (23%).
Dit onderzoek deden wij samen met onze partnerorganisatie Lisum in Berlijn en Brandenburg. Het onderzoek werd uitgevoerd door het Forschungsinstitut für Bildungs- und Sozialökonomie (FiBS).
Hieronder een overzicht van de belangrijkste uitkomsten voor Nederland en daarna een aantal uitkomsten uit Berlijn/Brandenburg.
Informatie over de werkomgeving van de respondenten
51% van de respondenten is directeur of rector. 12% is conrector en 37% is teamleider.
Hoeveel tijd besteed je tijdens een werkweek aan de volgende activiteiten?
Wat opvalt in de antwoorden op de vraag naar de belangrijkste werkzaamheden op dit moment is de grote diversiteit en versnippering. Daarbij is de huidige top 3 vooral intern en operationeel gericht. Verheugend is dat 36% van de schoolleiders aangeeft meer dan 5 uur in de week bezig te zijn met schoolontwikkeling (strategie en beleid). Maar aangezien 51% van de respondenten directeur of rector is, zou je mogen verwachten dat er meer tijd aan schoolontwikkeling besteed zou worden.
Hoeveel tijd besteed je in 2030 tijdens een werkweek aan de volgende activiteiten?
In 2030 verwachten de ondervraagde schoolleiders, en dat is niet zo verrassend met de groeiende personeelstekorten, dat personeelsmanagement en werving veel meer tijd gaan vragen. Daarna komen, en dat is goed nieuws, externe afstemming en samenwerking en schoolontwikkeling. Zeker voor directeuren, rectoren en conrectoren (63%) zijn dat namelijk de activiteiten die je zou mogen verwachten gelet op hun strategische rol.
Belangrijke vaardigheden in het werk van de schoolleider op dit moment
Communicatieve vaardigheden, relatievaardigheden en leiderschapsvaardigheden worden als de drie belangrijkste vaardigheden genoemd. Ook de vaardigheid van het strategisch management wordt als belangrijk genoemd. De leergerichte competentie en het omgaan met onderwijsbeleidsnormen wordt als minder belangrijk genoemd en dat is verrassend aangezien het richten van het onderwijs toch een belangrijke verantwoordelijkheid is van de schoolleider. Het zou kunnen betekenen dat de schoolleider dit elders in de organisatie belegt.
Belangrijke vaardigheden in het werk van de schoolleider in 2030
De respondenten zien hun tijdsbesteding aan de werkzaamheden met een meer strategische oriëntatie graag toenemen. Dat blijkt ook uit de reacties op de vraag welke vaardigheden in 2030 belangrijker zullen zijn dan nu. Daarin staan bovenaan: samenwerkingsvaardigheden, omgaan met verschil, innovatie- en verandercompetentie, mediavaardigheid en strategisch management. Dat lijken vaardigheden die passen bij die meer strategisch georiënteerde schoolleider.
Welk onderwijsaanbod heb je de afgelopen 24 maanden gebruikt?
Welke onderwijsvormen zijn geschikt om je voor te bereiden op de werkvelden in 2030?
Als het gaat om de onderwijsvormen die de ondervraagde schoolleiders geschikt achten voor hun ontwikkeling zien we dat de meeste onderwijsvormen door meer mensen als geschikt genoemd worden, ten opzichte van nu. Opvallend is dat vergaderingen/congressen daalt.
Op welke vakgebieden zou je meer onderwijsaanbod willen zien?
Op de vraag naar welke vakgebieden schoolleiders de komende jaren zich willen scholen zien we strategisch management, innovatie en verandercompentie en omgaan met diversiteit hoog scoren. Opvallend is dat in de lijst hieronder het ontwikkelen en realiseren van een visie op onderwijs en leren geheel ontbreekt.
Resultaten uit het onderzoek in Berlijn en Brandenburg
Op deze enquête onder 1816 schoolleiders in Berlijn en Brandenburg ontvingen we 560 reacties (response 31%). Hoofdzakelijk van schoolleiders uit vo (77%) en po (23%).
Hoeveel tijd besteed je tijdens een werkweek aan de volgende activiteiten?
Bij onze collega’s in Duitsland is het beeld niet heel anders dan in Nederland. De top 2 is zelfs gelijk. Ook daar zijn de activiteiten divers en is men vooral bezig met de dagelijks operationele vraagstukken, zelfs meer dan bij ons. Dat laatste kan samenhangen met de verschillen in het onderwijsysteem in Duitsland en Nederland. De autonomie van scholen zoals wij die kennen bestaat in Duitsland niet. Schoolleiders in Duitsland hebben daarom ook geen strategische rol, maar veel meer een operationele uitvoerende rol. Het beleid wordt door de overheid geformuleerd.
Hoeveel tijd besteed je in 2030 tijdens een werkweek aan de volgende activiteiten?
In Duitsland verwachten de schoolleiders dat werkzaamheden die samenhangen met het draaiende houden van de school toenemen. Daar verwacht 68% van de schoolleiders dat crisismanagement in 2030 meer tijd zal gaan vragen, naast werving (66%) en administratieve activiteiten (61%).
Belangrijke vaardigheden in het werk van de schoolleider op dit moment
Belangrijke vaardigheden in het werk van de schoolleider in 2030
Op welke vakgebieden zou je meer onderwijsaanbod willen zien?
