Leraren hebben recht op lerende schoolleiders
De afgelopen weken keek ik net als heel veel mensen in het onderwijs naar Klassen. Een documentaireserie van Human over de strijd voor gelijke kansen in het onderwijs, opgenomen op een aantal PO en VO scholen in Amsterdam Noord. De belangrijkste boodschap: het mag niet uitmaken waar je wieg staat, iedereen moet dezelfde kansen krijgen om zijn of haar talenten te kunnen ontwikkelen. Echter, het gaat met die gelijke kansen de verkeerde kant op in Nederland stelt hoogleraar en onderwijsinspecteur Inge de Wolf in het programma De Publieke Tribune (uitgezonden door Human op 24 januari). Het is belangrijk dat we kritisch blijven kijken naar de elementen die ongelijkheid versterken in ons onderwijssysteem. Dat begint bij goed onderzoek naar de achterliggende oorzaken. En dan kunnen we werken aan oplossingen die gelijke kansen voor iedereen dichterbij brengen. Deze oplossingen beginnen voor mij bij te erkennen dat we allemaal verschillend zijn. Dat jij anders bent dan ik, jij ergens anders vandaan komt en andere dingen nodig hebt om de ontwikkeling door te maken die bij jou past. Niet alles is maakbaar, maar we kunnen er ons best voor doen om voor elk kind zijn of haar unieke ontwikkeling mogelijk te maken.
De relatie tussen leerling en leraar
Na het kijken naar Klassen realiseerde ik mij dat wat we ook bedenken, het perfecte systeem niet bestaat. Er zullen altijd systeemfouten zijn; aspecten waarin het systeem niet ondersteunend is aan onze bedoeling. In elk systeem is echter de kwaliteit van de leraren en hun vermogen tot relatie met de leerlingen het allerbelangrijkste voor goed onderwijs. Met hun professionaliteit, liefde, deskundigheid en enorme betrokkenheid bieden zij kinderen een veilige ruimte om zich te ontwikkelen. Een kind gaat pas bloeien als de voeding en omgeving kloppen. In de uitzending van De Publieke Tribune onderstreept Inge de Wolf dit ook: ‘Het valt of staat met goede leraren’.
Bloeien van leraren
Daar waar deze ‘goede’ leraren belangrijk zijn voor het leren van de leerlingen, bloeien zij zelf het beste in een omgeving waarin professionaliteit, liefde, deskundigheid en betrokkenheid voorop staan. Een omgeving waar samengewerkt en geleerd wordt, waar duidelijke afspraken over het programma zijn gemaakt, waar de condities om goed les te geven kloppen en de continuïteit van het lesgeven is geborgd. En heel belangrijk: waar leraren niet a priori aan de opgelegde regels worden gehouden, maar worden gesteund als zij vanuit hun professionaliteit gewaagde keuzes maken.
Lerende schoolleiders
Volgens Leithwood, Harris en Hopkins (2020) hebben schoolleiders een belangrijke rol in het creëren van zo’n omgeving. Een schoolleider gaat voorop: geeft richting, werkt samen, werkt aan kwaliteit en steunt haar leraren. Schoolleiders zijn voorbeeld voor leren, zij mogen leren en nieuw gedrag uitproberen, zijn niet perfect en zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Ik kom schoolleiders tegen die niet durven te zeggen tegen hun team dat ze een opleiding doen uit angst om niet meer serieus genomen te worden. Wat zegt dat over het leren en het leerklimaat binnen die school? Want wat leert een leerling van een leraar die niet meer leert? En wat leert een leraar van een schoolleider die niet aan zijn ontwikkeling werkt? Precies: niets! Daarom roep ik elke schoolleider op om voortdurend te werken aan zijn of haar professionalisering en inspiratie. En vooral te laten zien dat je aan het leren bent!
Bart Schipmölder
Directeur-bestuurder NSO-CNA Leiderschapsacademie
Referenties
Deze blog is oorspronkelijk geschreven als column voor de nieuwsbrief van De Nieuwe Meso.
Leithwood, K., Harris, A., & Hopkins, D. (2020). Seven strong claims about successful school leadership revisited. School leadership & management, 40(1), 5-22.
Lees meer over dit artikel in de blog ‘Zeven stellingen over succesvolle schoolleiders’.