Persoonlijk Leiderschap
start 25 september 2019

Rouwen gaat voor! Hoe geef je daar leiding aan?

Bart Schipmölder, 19 maart 2020

 

Ken je dat gevoel? De ontwikkelingen rond de Coronacrisis hebben iets onwerkelijks. Er gebeurt van alles om ons heen, je leefwereld is veranderd, het voelt wat surrealistisch aan. Alsof het niet over jou gaat. In dit soort momenten waarin verandering van ons leven op ons afkomt, helpt het mij altijd om terug te gaan naar de rouwcurve. Een model dat onder andere door Elisabeth Kübler-Ross is ontwikkeld op basis van haar ervaring met het rouwen na het overlijden van dierbaren.

 

Dit model spiegelt mij beter waar ik zit en wat er in mij en om mij heen gebeurt, dan mijn ratio. De eerste fase in haar model is die fase van onwerkelijkheid. In deze fase van onwerkelijkheid zie je bij mensen eerder de energie toenemen. We gaan het huis nog even goed schoonmaken, we zijn druk aan het communiceren met elkaar en proberen het gewone leven eigenlijk zo normaal mogelijk voort te zetten. En dat doen we dan best wel met een zekere verbetenheid.

Ontkenning

Maar na enige tijd, als de activiteit wat afneemt omdat het simpelweg te veel van ons vraagt, gaan we ons realiseren dat dat gewone leven niet (zomaar) meer terug komt. Ons lijf voelt dat al wat langer aan en klopt aan de deur. Het besef dat het anders wordt komt nader. We komen in de fase van ontkenning. Daar gaan we onderhandelen over de werkelijkheid en relativeren de realiteit: ‘als we nou een beetje meer ons best doen…, als het nu maar niet gebeurd was…, had ik toen maar…’. We doen naar buiten alsof het goed gaat, maar van binnen groeit het besef dat dat niet helemaal zo is. Het lastige in deze fase is dat je jezelf moet helpen door hulp te vragen als je dat nodig hebt (en dat doen we meestal te laat). Mensen komen niet vanzelf om je te helpen, omdat je uitstraalt dat het wel gaat en je alles onder controle hebt. In deze fase is het belangrijk om bezig te blijven met behapbare activiteiten. En is belangrijk het om ruimte te maken voor en accepterend te zijn naar het inzakken van de energie en je stemming. Kon je namelijk voorheen de schijn nog ophouden, wordt dat nu steeds moeilijker. Herken dat die neergang voortkomt uit het diepere rouwproces dat gaande is en vaak niet gerelateerd is aan het concrete situatie waar je in zit.  In dat soort momenten is het belangrijk om je frustratie niet uit te leven. Daarmee doe je jezelf en anderen pijn. Zoek het goede gesprek en vraag om hulp.

De put

Na verloop van tijd begin je langzaam te beseffen wat jij en wij aan het verliezen zijn. Dat de leefwereld zoals je die kende (voorlopig) niet terugkomt. Je geraakt in de put. Daar komen emoties als kwaadheid, verdriet of angst naar boven en is het belangrijk om daar uiting aan te geven. Dat maakt namelijk energie vrij voor een nieuw perspectief. Zoek een veilige plek waar je je vrijuit durft uit te spreken. Ga vooral heel veel in gesprek met mensen die je dat toevertrouwt.

Hoe lang deze fase duurt is niet te zeggen. Dat hangt van je eigen rouwproces af, maar natuurlijk ook van de mate van duidelijkheid die ontstaat over de nieuwe wereld.

Nieuw perspectief

Pas als je in de rouw het verleden echt los kan laten, dan pas ontstaat er ruimte om je te richten op nieuw perspectief. Dan maak je weer contact met je eigen drijfveren en kwaliteiten die je daarbij kunnen helpen. Je gaat (langzaam) weer op eigen benen staan. En valt af en toe terug. Dit lijkt trouwens een aanlokkelijk punt in de curve, maar je komt hier pas als je de voorgaande fasen goed hebt afgerond. Soms slaan mensen het voorgaande over, maar komen later in hun leven deze onverwerkte delen alsnog tegen.

Wat betekent dit voor nu in je rol als leider?

Ben je er bewust van dat mensen op dit punt in de Coronacrisis soms zelfs energieker lijken dan normaal, maar mogelijk daar ook een terugslag van krijgen als de realiteit van dit moment begint in te dalen. Zo kan deze crisis wel eens veel langer gaan duren dan we nu denken. Als blijkt dat dit geen sprint is, maar een marathon, wat dan? Begrijp dan dat als mensen straks toch wat geïrriteerder reageren, dat dat een teken is dat de realiteit indaalt. Geef nu en dan niet te veel gas, en laat ruimte ontstaan voor het lijf en de emotie.

Ik las over een school waar de leiding de tijd gaat benutten om functioneringsgesprekken te gaan voeren. Dat lijkt praktisch, maar het is goed om te doordenken of dit eigenlijk eerder een deel van de ontkenning is. In dat geval is het nu niet zo’n handig moment.

Ben er voor je mensen en sta open voor het goede gesprek. Wees helder over de situatie en vooral de onzekerheid daarvan. En ga niet in op de verleiding om te schetsen hoe het zit. De gedachte dat we nu zouden kunnen weten hoe het verder gaat, is ook deel van de ontkenning. We weten het niet. Ga niet te snel nieuw perspectief maken, daarvoor moet er ruimte zijn. Durf je te wachten? We staan voortdurend op de rand van het onbekende.

Leer mensen dat hun gevoelens ertoe doen, luister naar ze. Ga deze niet relativeren door deze persoonlijke gevoelens ondergeschikt te maken aan het grote leed. Ik hoor nu te vaak zeggen: het is wel jammer, maar er zijn belangrijker dingen. Ik begrijp dat goed, maar geef ook ruimte aan je eigen leed. Alle gevoelens doen ertoe!

Veel succes de komende periode en jij als leider kunt hierin een verschil maken!

 

Bart Schipmölder

Bart Schipmölder is directeur van NSO-CNA en leiderschapsdocent binnen de middenmanagement-opleiding en Stuurkunst.

 

Naar onze andere blogs

 

 

 

Heb je vragen over lastige (onbekende) situaties, je leiderschap of wil je gewoon even stilstaan bij je eigen emoties? Wij bieden onze studenten en alumni de mogelijkheid tot een coachgesprek op afstand. Aan dat gesprek zijn geen kosten verbonden! Meld je hier aan.

Bronnen:

  1. Charlie Mackesy 2019. The Boy, the mole, the fox and the Horse. Pinquin.
  2. Spencer S., John D. Adams (1995). Op de stroom van verandering. Ankh-Hermes.
  3. Kübler-Ross, E. (2014). On grief and grieving: Finding the meaning of grief through the five stages of loss. Simon and Schuster.
  4. Interview met Paul de Blot – ‘Maar ik ben een gelukkig mens. Ik heb het geleerd door de dieptepunten van mijn leven. Dat ik geen raad wist’.

0 0 stemmen
Artikel waardering
Deel dit bericht
Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
0
Zou graag je gedachten willen weten, laat een reactie achter.x
Spring naar toolbar