Zo word je een strategische schoolleider!

3 dingen om je op te richten, in onderlinge samenhang

Strategische schoolleider, is dat niet wat overdreven?

Vrij naar Orwell: een strategische schoolleider is al lang niet meer jong genoeg om alles zeker te weten. Een strategische schoolleider stelt vragen, gaat niet zomaar uit van vage beelden en onsamenhangende informatie. Zorgt dat hij de feiten kent, zonder zijn intuïtie uit het oog te verliezen. Kennis van de stand van zaken, en gut-feeling. De strategische schoolleider vraagt zich eigenlijk voortdurend af hoe het er voor staat in drie domeinen: de wereld waarin we leven, de omgeving van de school en de school zelf. De strategische schoolleider is in staat om de onzekerheden die er nu eenmaal zijn te hanteren, en vindt het beter om de verschillende toekomstscenario’s in beeld te hebben en erop voorbereid te zijn. Zo loopt hij niet voortdurend achter de feiten aan. Wat vraagt een strategische schoolleider zich dan zoal af?

Is dat nou echt zo, dat alles steeds sneller verandert?

De wereld verandert voortdurend en steeds sneller, hoor je regelmatig. Deels is dat zo. Het is best onrustig in de wereld. De politiek is beweeglijk: er zijn steeds nieuwkomers op het politieke toneel, de gevestigde orde verdwijnt naar de marge. Technologische ontwikkelingen zijn soms nauwelijks bij te houden, en de discussies over het klimaat en duurzaamheid gaan van links naar rechts. Veel van de onrust die daarmee tot ons komt, komt steeds sneller tot ons vanwege alle technologische mogelijkheden. Dus gebeurt er meer, of horen we er meer over? En hoe weten we wat relevant is voor onze school? Waar moeten we rekening mee houden, ons op voorbereiden, op anticiperen wellicht? Waar moeten we scenario’s voor maken, zodat we weten wat te doen in verschillende situaties?

Hoe is het intussen bij de buren?

Hoe werken al die ontwikkelingen door in de directe omgeving van de school? Het zal gemiddeld zo zijn dat de bevolking vergrijst en het platteland ontvolkt. Maar hoe zit dat in de omgeving waar jouw school staat? En dat lerarentekort, daar is iedereen het over eens. Maar hoe is de situatie precies rond jouw school? En hoe gaan andere scholen in de omgeving ermee om? Doen jullie allemaal hetzelfde, beconcurreren jullie elkaar en geldt het recht van de sterkste? Of werken jullie slim samen om ‘de koek’ handig te verdelen? Zit je onderscheidend vermogen in de christelijke identiteit van je school? Of omdat je een technasium hebt? En hoe ziet dat er van buiten uit? Weten leerlingen en ouders waarom ze absoluut voor jullie moeten kiezen? Is er nog voldoende belangstelling voor en hoe zie je het zich ontwikkelen naar de toekomst?

En hoe gaat het met ons in de school, in al die ontwikkelingen?

Heb je je school zo georganiseerd dat je zo nodig snel kunt schakelen, kunt bijstellen als ontwikkelingen dat nodig maken? Heb je goed en actueel zicht op wat leerlingen, studenten, ouders, bedrijfsleven, vervolgonderwijs verwachten van de prestaties van je school? Heb je een actueel beeld van de behoeften en verwachtingen van de medewerkers: docenten en ondersteunend personeel? Heb je de boel op orde, de kwaliteit van het onderwijs, al het geregel, de onderlinge afstemming? Heb je het idee dat je mensen echt betrokken zijn, en zich mee verantwoordelijk voelen voor de prestaties van de school, zowel inhoudelijk als qua sfeer, omgangsvormen, enzovoort?

Veel vragen!

Inderdaad, heel veel vragen. Als je onrustig wordt van al die vragen, maar ook als je er juist heel geïnspireerd door wordt, dan is de opleiding School en Omgeving iets voor jou. Als ‘losse’ module, of als onderdeel van je mastertraject. Je kunt de opleiding ook doen samen met je management team.

In de opleiding ga je aan het werk met het systematisch onderzoeken van de domeinen zoals hiervoor beschreven. Vele studenten die je voor gingen, zeiden vaak dat ze voor het eerst op deze manier bezig waren geweest met hun school. Eigenlijk zeggen ze dat ze voor het eerst aan de slag zijn geweest als strategische schoolleider. En als je dat eenmaal hebt gezien, dan zie je het vanaf dan voortdurend en overal. Strategie is immers geen kunstje, het is een manier van kijken. Door in te stappen heb je alvast een belangrijke strategische keuze gemaakt!

Charles Engelen is docent van de module School en Omgeving bij NSO-CNA.