Joyce Gerris
Vakbekwaam

Joyce Gerris volgt momenteel Vakbekwaam in Diemen. Het is al haar derde opleiding bij NSO-CNA. Saillant detail: ze woont in Limburg. Dus in haar geval betekende dat héél veel treinritten: 3 uur heen, 3 uur terug. Ze had het ook dichter bij huis kunnen zoeken. Dus waarom NSO-CNA?

Was er in het zuiden van Nederland geen schoolleidersopleiding?

“Geen schoolleidersopleiding die me aansprak, in ieder geval. Er waren wel alternatieven in de regio Utrecht. Uiteindelijk legde ik 3 opleidingen naast elkaar.

De andere opleidingen waren vooral gefocust op het basisonderwijs. NSO-CNA maakte duidelijk dat zij een ruimere kijk hadden: behalve het po ook vo, mbo en speciaal onderwijs. Bovendien werd duidelijk dat de opleidingen van NSO-CNA heel praktijkgericht zijn. Dat vond ik een groot pluspunt.

De eerste opleiding die ik volgde was Middenmanagement. Toentertijd had ik naast mijn functie als stagedocent enkele coördinerende taken, maar ik wist dat er teamleidersfuncties vrij zouden komen. Tijdens de opleiding wilde ik vooral ontdekken of leidinggeven mij aansprak. Mijn antwoord had ik al snel: ja, het lag mij.

Dat betekende wel nóg een jaar naar Diemen op en neer, voor de opleiding Basisbekwaam. En nu ik Vakbekwaam doe wéér. Ik heb het er graag voor over. Gelukkig start NSO-CNA binnenkort met Basisbekwaam in Venlo. Ik heb daar niets meer aan, maar mijn collega’s uit het zuiden wel.”

Het inzicht in mezelf als leider is misschien wel de grootste winst

Wat maakt NSO-CNA al die reistijd van Limburg naar Diemen waard?

“Met name 3 factoren, die voor alle opleidingen van NSO-CNA gelden: het interactieve lesprogramma, de praktische insteek en de focus op persoonlijk leiderschap.

Een opleidingsdag is afwisselend ingedeeld met theorie, en in kleine groepjes uiteen om de theorie te koppelen aan je eigen praktijk. Daarnaast hebben wij als studenten ook een actieve rol in het lesprogramma: we hebben een dagvoorzitter en een rol als inspirator van de dag. Van een collega die de opleiding bij een andere aanbieder volgt, hoorde ik dat het vooral zitten en luisteren is. Dat is bij NSO-CNA gelukkig heel anders.

Uit bovenstaande blijkt de praktische insteek al. En die verbinding met wat er dagelijks bij mij op school gebeurt, zit in de hele opleiding verweven. De theorie die ik aangereikt krijg, het sparren met docenten en medestudenten, het verbetertraject dat ik vanuit de opleiding opstart op mijn school… Zo kan ik de casussen waar ik voor sta beter aanvliegen. Het helpt direct in mijn werkproces.”

En wat bedoel je met die focus op persoonlijk leiderschap?

“Bij alle opleidingen heb ik ook heel veel geleerd over mezelf. Want reflectie op alles wat je doet is een continu onderdeel. Misschien wel het belangrijkste!

In iedere opdracht komt dat reflecteren terug: mezelf afpellen op mijn eigen functioneren, op gedrag, vaardigheden, overtuigingen, identiteit en betrokkenheid. Waar ik tevreden over was en wat ik de volgende keer anders zou doen en waarom.

Die focus heeft me veel inzichten gegeven over wie ik ben en wíl zijn als leider. En ja, dat kan confronterend zijn. Want je gaat echt de diepte in met jezelf.

En wat ik daar dan aan heb? Dat zelfbewustzijn helpt me bijvoorbeeld in de relaties met collega’s. Ik weet wat mijn gedrag en wat ik zeg voor invloed kan hebben. En welk leiderschap wanneer nodig is  om passend te reageren en eventueel meer of andere zaken te bereiken.”

Nu ben je bezig met Vakbekwaam. Bevalt deze opleiding net zo goed al Middenmanagement en Basisbekwaam hiervoor?

“Ja, want Vakbekwaam is écht een verdieping. Zo leren we om opdrachten en verbetertrajecten vanuit verschillende invalshoeken uit te diepen, en van daaruit de beste strategieën toe te passen.

Mijn verbetertraject gaat over de certificering van leerlingen in onze bovenbouw. Formeel krijgen leerlingen vanaf schooljaar 2021-2022 voor het eerst een schooldiploma met een bijbehorend portfolio. Dit om meer erkenning te geven aan de leerlingen in het PRO en VSO.

Het portfolio wordt onder andere gevuld met branche-erkende certificaten en praktijkverklaringen. We willen dat leerlingen zo met een goedgevulde rugzak de school verlaten om te starten met een reguliere baan of vervolgonderwijs.

Om plaatsingsmogelijkheden te vergroten, maar vooral ook om zelfvertrouwen en eigenwaarde van leerlingen te laten groeien, geven we trajecten zodanig vorm dat leerlingen zich kunnen ontwikkelen op hun eigen niveau, tempo en rekening houdend met de leerstijl. We willen het beleidsstuk certificering formaliseren.

Om hiervoor een succesvolle strategie te bepalen, ben ik eerst heel breed informatie aan het inwinnen: wat zeggen de Sectorraad Praktijkonderwijs, strategienota, schoolplan en schooljaarplan hierover? En wat dóen we daadwerkelijk? Wat voor cultuur hebben we eigenlijk op onze school?

Zo ontdekte ik dat onze school een familiaire en innovatieve cultuur heeft. Oftewel: een cultuur waarin mensen graag mee willen doen bij veranderingen. Dat vraagt van mij als leider dat ik mensen vooral coach, betrek en aanzet om in actie te komen. Maar hadden we een hiërarchische cultuur gehad? Dan werkt het beter om sturender en opleggender te werken. Zo zoek ik bewust een passende strategie.”

Zou je NSO-CNA aanbevelen bij andere schoolleiders?

“Dat doe ik al. Waar ik dan vooral de nadruk op leg, is wat de opleidingen mij persoonlijk gebracht hebben. Want dat vind ik misschien nog wel de grootste winst:

De inzichten die ik in mezelf en mijn leiderschap gekregen heb. Hoe die mij helpen in allerlei onderwijsprocessen. Bijvoorbeeld hoe ik nu passender gesprekken voer met collega’s, met oog voor wat zij én ik nodig hebben. Hoe ik nu mijn eigen grenzen daarin bewaak. Maar ook hoe ik veel bewuster stuur om meer te bereiken.

Zoals ik al eerder aangaf: het is mooi dat NSO-CNA nu start met Basisbekwaam in het zuiden van Nederland. Zo worden hun opleidingen alleen maar toegankelijker voor meer (toekomstige) schoolleiders, en dat is een goede zaak.”

Benno Deun
Basisbekwaam

Benno Deun start na de zomervakantie van 2023 als adjunct-directeur. Nu is hij nog directeur-in-opleiding. Een deel van die opleiding bestaat uit Basisbekwaam. Een belangrijke bijdrage aan zijn ambities als schoolleider.

Waarom wilde je deze opleiding doen?

“13 jaar geleden startte ik als leerkracht in het primair onderwijs. In de loop der tijd kreeg ik andere ambities. Die kwamen tot uiting in ontwikkelingsgesprekken met mijn schoolbestuur.

Uiteindelijk leidden die gesprekken ertoe dat coördinator werd op mijn vorige school. Daar nam ik ook de honneurs waar wanneer de directeur er niet was. Tegelijkertijd volgde ik een Middenmanagement-opleiding.

Zo leerde ik al het een en ander, maar raakte niet alle aspecten van leiderschap aan. Ik wilde verder. Tijdens ambitiegesprekken bepaalde ik wat de volgende stap was: een fulltime rol als schoolleider.

Tot nu toe ben ik altijd óók leerkracht geweest, naast mijn leidinggevende taken. Dat maakte het soms ingewikkeld. Volgend schooljaar verandert dat: dan zet ik mijn docentenpet af en start ik als adjunct-directeur.

Toen ik directeur-in-opleiding werd, zocht ik daar een passende opleiding bij. Dat werd Basisbekwaam, bij NSO-CNA.”

Waarom koos je voor NSO-CNA als opleider?

“Ons schoolbestuur werkt samen met 2 opleiders. Uiteindelijk koos ik om diverse redenen voor NSO-CNA:

Allereerst vond ik de informatie heel helder. Op de website stond bijvoorbeeld de beschikbaarheid per locatie aangegeven. Ook stond het programma voor het hele jaar er al op. Handig, want zo kon ik dat direct afstemmen met mijn privé-agenda.

Daarnaast was de literatuurlijst direct beschikbaar. Daardoor kon ik beoordelen of die bij mijn ontwikkelingsbehoeftes op dat moment paste. Tot slot is Diemen voor mij in de buurt.

Al deze dingen samen maakte de keuze makkelijk. Alles sloot goed aan bij wie ik was en waar ik op dat moment stond.

Overigens kozen álle dio’s van mijn schoolbestuur voor Basisbekwaam van NSO-CNA. Dat geeft wel aan dat ik niet de enige was die aangesproken werd door de transparante informatie vooraf.”

Wat vond je van de opleiding?

“Heel gedegen: er wordt een directe koppeling gemaakt tussen theorie en praktijk. Maar óók met mijn ontwikkeling als persoon. Continu werd gecheckt waar ik stond, waar ik naartoe wilde en wat dan mijn volgende stap was.

Die continue zelfsturing op mijn persoonlijke leiderschapsontwikkeling vond ik prettig. Daardoor sloot de opleiding altijd goed aan bij wie ik als persoon ben. Maar ook – dankzij de koppeling met de praktijk – bij waar mijn schoolorganisatie behoefte aan heeft.

De praktijkopdrachten daagden me uit om uit mijn comfortzone te stappen. Om zo een stap extra te maken en voor de ontwikkeling van mijn school te gaan.”

Wat merk je van de opleiding in je dagelijkse werk?

“Alle kennis en vaardigheden die me aangereikt werden, gaven veel grip op en inzicht in processen. Processen bij mezelf én mijn school. Daardoor ben ik me nu bijvoorbeeld veel meer bewust van patronen, zodat ik die kan doorbreken.

Ook ben ik me er bewuster van geworden dat ik nu een andere rol bekleed. Een rol waar een ander pakket aan vastzit dan mijn rol als leerkracht. Als directeur geldt er simpelweg een andere afstand tussen mij en mijn collega’s.

Daardoor ben ik nu een stabielere schoolleider. Eén die op verscheidene aspecten kan sturen: wanneer moet ik ingrijpen bij groepsprocessen, en wanneer niet? Wanneer ben ik zichtbaar, en wanneer trek ik mij terug om collega’s zélf de ontwikkeling door te laten maken?”

Kun je daar praktijkvoorbeelden van geven?

“Onlangs moesten we een nieuw schoolplan maken, met een nieuwe visie en missie voor de school. Daar organiseerden we een studiedag voor. Op die dag ging het team daarmee aan de slag, zonder dat ik actief deelnam. Ik zette ze ‘slechts’ aan het werk met verschillende werkvormen. Verder keek ik aan de zijlijnen toe, om te observeren wanneer ik welke interventie kon doen om tot een betere visie en missie te komen.

Een ander voorbeeld is een recent conflict tussen een leerkracht en ouders. Daardoor was de relatie zo verstoord geraakt, dat de leerkracht het gesprek niet meer aan wilde gaan. Toen deze collega afwezig was, heb ik de ouders uitgenodigd. Samen verkenden we wat we wilden bereiken voor hun kind. Op dat moment was ik bewust sturend, wat in die situatie gepast was én tot een positief resultaat leidde: de ouders voelden zich gehoord, en de leerkracht voelde zich bijgestaan. Dat is ook een belangrijke taak die ik als schoolleider heb: mijn team ondersteunen.”

Wat vond je bijzonder aan de opleiding en/of NSO-CNA?

“De docent, Esther Dijkstra. Zij ziet je, hoort je, en geeft sturing aan je ontwikkeling. Dat doet ze met scherpe feedback, zonder te oordelen. Zo gaf ze vorm aan mij als persoon én als schoolleider.

Wat ik daarnaast erg waardeerde: het schoolleiderschap is een ingewikkelde functie, wat natuurlijk aan bod komt tijdens de opleiding. Zelf focuste ik daar misschien te veel op. Maar NSO-CNA benadrukt óók de charmante, mooie aspecten van het vak. Het is belangrijk om die eveneens te blijven zien.”

Zou je NSO-CNA aanbevelen bij andere schoolleiders?

“Ja, want bij Basisbekwaam bouw je echt aan je fundament als schoolleider. Alle aspecten waar je binnen het onderwijs op kunt sturen, komen aan bod.

Daarbij is jouw ontwikkeling als schoolleider altijd leidend. Daar wordt constant sturing aan gegeven via de opdrachten. Zo weet je ook steeds waarmee je aan de slag kunt, wat je volgende stap in je leiderschap is.

Ik ga absoluut verder met Vakbekwaam. Maar pas ná volgend schooljaar. Van het bestuur krijg ik nu eerst de rust en ruimte om aan mijn nieuwe functie als adjunct te beginnen. Dat is míjn volgende stap.”

Sheila Mahabali
Vakbekwaam

Sheila Mahabali begint aan haar eerste baan als directeur van een basisschool. Eerder was ze al wel teamleider en onderdeel van het schoolmanagement. Om haar nieuwe rol met verve te vervullen, adviseert  haar schoolbestuur de Vakbekwaam-opleiding.  Niet meer dan logisch, vindt Sheila.

Waarom vind je het zelf belangrijk om een schoolleidersopleiding te volgen?

“Het gaat om meer dan het advies vanuit het bestuur en de verplichte registratie in het schoolleidersregister. Het diploma geeft ouders, collega’s én de stichting vertrouwen in mijn kennis en kunde.

En dat geldt natuurlijk ook voor mijzelf: met het papiertje op zak sta ik sterker in mijn schoenen als schoolleider. De ervaring die ik opdeed gedurende de opleiding, zorgde er mede voor dat de onderwijskwaliteit op mijn school nu hoger is.

Het kwam goed uit dat NSO-CNA bij mij in de buurt zat. Zo was het voor mij haalbaar om én mijn werk te doen, én de studie te volgen. Van tevoren vergeleek ik ook de reviews van de opleiding met andere aanbieders. NSO-CNA kwam daarbij als aantrekkelijkste uit de bus.”

Wat vond je van de opleiding?

“Pittiger dan ik had verwacht. Mijn verwachting was namelijk dat de opleiding veel meer in zou gaan op de inhoud van mijn dagelijks werk als schoolleider. Maar het gaat een niveau hóger: de opleiding gaf me een helikopterperspectief, dat nodig is in de functie als directeur.

Zo leerde ik het overzicht te bewaren, minder zelf te doen en in plaats daarvan meer mijn team aan te sturen. Zodat ik niet de hele dag zelf over de werkvloer ren. Voor mij was dat een belangrijke bewustwording van wat het schoolleidersvak behelst.

Daarvoor dank ik ook de docenten, die elkaar goed complementeerden. Dankzij hun verschillende stijlen van doceren, was er voor elke deelnemer wel wat wils.”

Wat merk je van de opleiding in je dagelijkse werk?

“Ik merk onder andere dat ik nu iedere dag reflecteer op mijn eigen handelen, en dat aanpas wanneer nodig: waarom reageer ik op deze manier? Is dat de beste manier in déze situatie?

Zo merkte ik laatst dat ik in teamvergaderingen de neiging had een defensieve houding aan te nemen . Die werd opgeroepen door iemand die steeds op een niet-professionele manier kritisch was. Ik herkende in mijzelf de defensieve houding niet.

De opleiding hielp me eerst in de vergadering te benoemen wat ik voelde: ‘Ik merk dat ik defensief word. Daarom parkeer ik deze vraag, en kom er later op terug.’

Om dat te leren, moest ik bij de start van de opleiding mijn biografie schrijven. Eerst snapte ik niet goed waarom dat nodig was. Nu weet ik: als je jezelf niet kent, als je niet weet waaróm je bent zoals je bent, dan is die zelfreflectie lastig. Om dezelfde reden is reflecteren een onderdeel van ieder verslag dat ik moest schrijven voor de opleiding.

Dus door mijn biografie te schrijven en analyseren, begreep ik wél waar mijn houding vandaan kwam. Dat begrip hielp me om in soortgelijke situaties anders  te reageren. De lessen over transactionele analyse droegen hier enorm aan bij.”

De opleiding heeft dus een duidelijke praktische inslag?

“Ja, hoewel theorie een belangrijke rol speelt, wordt altijd de vertaalslag gemaakt naar de praktijk.

Zo heb ik ook veel gehad aan de opdrachten rond conflicthantering. Wat ik leerde, kon ik direct toepassen op de situatie op mijn school. Het hielp ook enorm dat mijn casus en die van anderen werden besproken tijdens de opleiding.

Ook de feedback op mijn verbetertraject door mijn critical friend en een docent was erg waardevol. Daarmee kon ik echt een slag maken.

Feedback uit mijn eigen omgeving was schaars, omdat ik op een kleine school werk. Dus die kritische blik vanuit de opleiding was voor mij onmisbaar. Want ik wilde het voor mijn school heel graag goed doen.”

Wat vond je bijzonder aan de opleiding en/of NSO-CNA?

“De veilige sfeer, ondanks dat we een grote groep hadden. Bij aanvang vond ik het lastig dat ik de enige deelnemer met een migratieachtergrond was, mét hoofddoek. Ik was me daar erg bewust van.

Maar gaandeweg was ik me daarvan niet meer zo bewust. Ik voelde me veilig en ging op in de groep. Mijn afkomst maakte niet meer uit. We waren allemaal schoolleiders met één doel: onze opleiding halen en betere, bekwame schoolleiders worden. Allemaal vanuit dezelfde motivatie: kinderen geven waar ze recht op hebben, namelijk de hoogst mogelijke kwaliteit van onderwijs.”

Zou je NSO-CNA aanbevelen bij andere schoolleiders?

“Ja. Binnenkort beginnen ook andere collega’s met een opleiding. Ze kennen NSO-CNA al enigszins, omdat ik ze meenam in mijn opdrachten. Ik heb ze ook al veel verteld over Vakbekwaam: dat de opleiding haalbaar is qua belasting, én heel nuttig voor hun dagelijkse werk.

Daarbij vertel ik natuurlijk ook dat ze het niet moeten onderschatten. Want ja, het is haalbaar, maar óók pittig.”

Stanley Geukens
Vakbekwaam

Stanley Geukens stond al een tijdje ‘voor de groep’. Hij wilde meer, maar wat? Na een gesprek met een onderwijsadviseur kwam hij tot de conclusie: ik wil meer betekenen voor de school, en dus schoolleider worden. Om die rol goed te vervullen, begon hij opleidingen te volgen.

Waarom wilde je een opleiding gaan doen?

“Ik zocht naar houvast voor mijn nieuwe rol. Met als uiteindelijk doel om directeur te worden.

Eerst volgde ik een middenmanagement-opleiding. Van daaruit maakte ik de overstap naar Basisbekwaam, die ik bij een andere opleider gevolgd heb. Na die opleiding twijfelde ik of ik direct verder wilde met studeren. Maar ik zat in een leerflow en ik had de mogelijkheid. Dus: gewoon doen.”

Waarom koos je voor Vakbekwaam van NSO-CNA?

“Dat had in beginsel een praktische reden: Vakbekwaam bij de andere opleider was op dinsdag. Die dag komt me niet goed uit. Hier is het op donderdag, en dat lukt me wel.

Maar NSO-CNA sprak me vooral aan op inhoudelijk gebied: de praktijkgerichtheid en professionaliteit. Ook de website straalde dat uit.

Wel wist ik van tevoren dat de studiebelasting veel zwaarder was. Zo krijg je bij NSO-CNA een verplichte literatuurlijst. Met bij iedere les een verplichte opdracht. Pittig, maar het schrok me niet af; het werkte voor mij juist als trigger om de uitdaging aan te gaan. Ik zie het ook als iets positiefs: je kunt niet rustig achterover leunen. Je moet continu inzet tonen en scherp zijn om bij te blijven. Dan maak je ook snel voortgang.”

Hoe bevalt de opleiding?

“Erg goed, ook in vergelijking met de andere. Zo heb je bij NSO-CNA veel prettige werkvormen. Bij de andere opleider was het vooral veel luisteren. En omdat je veel (korte) opdrachten doet, krijg je veel praktijkvoorbeelden waardoor je de theorie beter begrijpt.

Daarnaast waardeer ik het contact met mijn medestudenten enorm. Van en met elkaar leren in een veilige omgeving.

Ik noemde al dat het veel theorie is. Dat maakt ook dat ik loskom van mijn eigen school. Zo kan ik erover nadenken, en de literatuur vervolgens linken naar mijn praktijk. Dankzij die bagage krijg ik een bredere kijk om anders met dagelijkse situaties om te gaan.”

Kan je de geleerde theorie goed vertalen naar je dagelijkse praktijk?

“Ja. Nu durf ik me nóg kwetsbaarder op te stellen en mijn mening te uiten: te delen wat ik voel en merk. Wat ik denk dat nodig is. Vooral 1-op-1 benoem ik deze dingen veel meer.

Daardoor is het voor mijn directeur ook helderder wat er in mijn team speelt. Daarover sparren we nu veel meer. Zo krijgt zij goede input, waardoor we samen tot nieuwe ideeën komen om de school vooruit te helpen.

Andersom kies ik juist vaak om vanuit de rol van docent te denken (wat ik ook nog ben), zodat de gevolgen voor leerkrachten zichtbaar worden door keuzes van hogerhand. Daardoor kan mijn directeur weer bétere keuzes maken.”

Zou je de Vakbekwaamopleiding aanbevelen bij anderen?

“Ja. Omdat je bij NSO-CNA een goede theoretische verdieping krijgt, die goed toe te passen is in de praktijk. Ik vind wel dat je al een leidinggevende functie moet hebben – of vergelijkbare taken – zodat je dat ook kunt doen. Pas dan gaat de theorie immers leven.

Bovendien is de opleiding overzichtelijk: je weet aan het begin precies wat je moet doen en wat je kunt verwachten.”

Tom Thorpe
Basis- en Vakbekwaam

Op de school van Tom Thorpe gingen ze in kernteams werken. Zo rolde hij in de rol van kernteamcoördinator. Op aanraden van zijn collega’s én omdat hij zich graag ontwikkelt, besloot Tom op zoek te gaan naar een opleiding voor leidinggevenden in het onderwijs.

Waarom koos je voor Basisbekwaam van NSO-CNA?

“Ik overwoog ook een soortgelijke opleiding in Nijmegen, waar ik woon. Wat dat betreft is de keuze voor NSO-CNA vreemd. Maar mijn directe leidinggevende was toen bezig met Vakbekwaam. Hij vertelde mij wat de opleiding hem gebracht had, als schoolleider én als persoon.

Dat laatste trok mij over de streep. Want je eigen persoonlijkheid is een grote factor in je rol als leidinggevende. Wie ben jij en wat neem je mee? Daar is bij NSO-CNA veel aandacht voor.

Je krijgt ook veel vrijheid in die eigen ontwikkeling. Uit de rijke theorie mag je zelf kiezen waar je je in verdiept, naar eigen behoefte en interesse. Zónder daar op afgerekend te worden.

Er is dan ook geen standaard gezamenlijke eindtoets waarmee je kennis getest wordt. Het draait niet om ‘goed’ of ‘fout’. Je eigen leerweg en ontwikkeling zijn leidend. Het belangrijkste is dat je je inzet toont en kritisch nadenkt, zowel over jezelf, je school én de theorie die je aangereikt krijgt.”

Kan je de theorie goed vertalen naar je dagelijkse praktijk?

“Zeker, en dat zit ‘m in allerlei dingen, klein en groot. Bijvoorbeeld:

De manier waarop ik collega’s aanspreek. Dat doe ik anders dan voorheen. Rustiger, zelfverzekerder. Dat heeft al verschillende keren de-escalerend gewerkt.

Zo heb ik een collega (voorheen mijn docent) waar ik vorig jaar een conflict mee had. Want ik vond dat hij dingen anders moest aanpakken. Dat gooide ik vanuit mijn emotie bij hem neer. Dat leidde ertoe dat we met slaande deuren uit elkaar gingen.

Terugkijkend heb ik dat niet goed aangepakt. Op de opleiding leerde ik dat dat mag: je fouten toegeven, ook al ben je schoolleider. Sterker nog: mijn fout erkennen was een fijne ervaring! Je wordt namelijk niet afgerekend als mens, maar juist gewaardeerd voor je eerlijkheid.

Nu benader ik die collega anders: niet zakelijk maar met humor. Dat werkt bij hem uitstekend, terwijl anderen wél heel to-the-point benaderd willen worden. Iedereen heeft zijn eigen karakter en eigen systeem. Daarmee omgaan is slechts één van de dingen die ik tijdens de opleiding geleerd heb.”

Zou je de Basis- en Vakbekwaamopleidingen aanbevelen bij anderen?

“Ja. In Basisbekwaam zit nu al een andere collega van mij.
Wij zijn een eigenwijs schooltje dat momenteel erg nadenkt over hoe we onderwijs aan willen bieden aan de kinderen. Het aspect ‘persoonlijke ontwikkeling’ is daarbij erg belangrijk. Dat geldt natuurlijk voor iedere schoolleider. En dáárom moet je bij NSO-CNA zijn.”

Tom ten Have
Basis- en Vakbekwaam

Tom ten Have wordt graag uitgedaagd. Het idee dat hij 40 jaar ‘alleen maar’ gymleraar zou zijn, benauwde hem een beetje. Hij wilde stappen maken richting schoolleiderschap. Inmiddels zit hij flink in de goede richting: na Basisbekwaam doet hij nu Vakbekwaam bij NSO-CNA.

Waarom wilde je een opleiding gaan doen?

“Ik had de ambitie, die ik ook uitsprak. Mijn leidinggevenden zágen ook een schoolleider in mij. Bovendien zitten verschillende van hen tegen de pensioenleeftijd en is er opvolging nodig. Daardoor was de keuze makkelijk: ik wilde doorgroeien.

Op mijn school vinden ze dat je dan ook een opleiding moet doen. Daar was ik het uiteraard mee eens, dus keek ik om me heen welke opties ik had.”

Waarom koos je voor Basisbekwaam van NSO-CNA?

“Dat was niet direct de logische keuze: ik heb ook Leiden overwogen, waar ik vlakbij woon. Dat is een stuk praktischer dan naar Diemen afreizen.

Maar een collega-schoolleider had zijn opleiding bij NSO-CNA gevolgd. Die was erg enthousiast. Daarnaast bleek dat ik voor de opleiding in Leiden ervaring moest hebben. Aangezien ik pas net begon, had ik die nog niet.”

Hoe bevalt de opleiding?

“Erg goed. Het is een investering in jezelf. Je groeit niet alleen als schoolleider, maar ook als persoon. Het gaat dus veel verder dan vaardigheden aanleren. Je bent continu aan het reflecteren op jezelf en je handelen.

Daarnaast bevalt het contact met collega-schoolleiders. Je zit daar echt als team, je leert van elkaar. Ook bezoeken we elkaars scholen. Dan zie je veel verschillende situaties en werkwijzen, waardoor je blik breder wordt.

Het draait bij NSO-CNA om wat JIJ eruit wilt halen en wat je er uiteindelijk mee wilt doen in je eigen praktijk.

Niet voor niets ben ik na Basisbekwaam direct doorgegaan met Vakbekwaam.”

Kan je de geleerde theorie goed vertalen naar je dagelijkse praktijk?

“Ja, maar meer dan dat: ik stá er nu ook als schoolleider, gewoon omdat ik mezelf nu zo zie, me zo opstel en me ernaar gedraag.

Daarnaast merk ik het in gesprekken met collega’s en bijvoorbeeld ouders. Zo had ik laatst een conflictgesprek met 5 personen: moeder, kind, een psycholoog, een collega en ik.

Een heftig gesprek, dat ik dankzij mijn opleiding goed had voorbereid. Ik wist hoe ik het wilde aanpakken, en had dat ook besproken met mijn collega. Ik had een goed beeld van mijn rol, de stappen in het gesprek en hoe ik het slechte nieuws wilde brengen. Daardoor zat ik daar zelfverzekerd en verliep het gesprek goed. Ondanks het rotbericht dat ik moest delen.”

“Ja. Sterker nog: dat heb ik al gedaan. Dan vertel ik hoe je groeit als persoon en leidinggevende, dat de opleidingen sterk praktijkgericht zijn vanuit een stevige theoretische basis, én dat je veel van je vakcollega’s leert.”

Marcia de Vries
Basis- en Vakbekwaam

Marcia de Vries volgde eerst Basisbekwaam. Omdat ze zichzelf wilde blijven ontwikkelen én omdat een functieverandering daar aanleiding toe gaf, besloot ze ook Vakbekwaam te doen.

Waarom koos je voor Basis- en Vakbekwaam van NSO-CNA?

“Op aanraden van andere collega-directeuren. Die me er ook min of meer voor waarschuwden: ze vertelden me hoe belangrijk het is dat je naar jezelf kan en wil kijken.

Want bij NSO-CNA gaat het over wie je zélf bent als leider. Je krijgt scherper wie je bent, wat je belangrijk vindt als schoolleider, en wat je wilt voor jezelf, je team en de kinderen. En ja, soms kan reflecteren erg confronterend zijn.

Daarnaast leer je hoe je de doelen die je met je team stelt, kunt verwezenlijken.”

Hoe bevalt de opleiding?

“Erg goed. Je krijgt geen ‘trucjes’ aangeleerd. Je leert echt nadenken over en in je rol als schoolleider: wat is nú zinvol om te doen? Wat wil ik bereiken en hoe ga ik me opstellen?

En ja, het klopt helemaal dat reflectie daarbij een grote rol speelt. Daar ben je continu mee bezig. Ook met je collega’s die samen met jou de opleiding volgen. Zo leer je enorm veel van elkaar. Deze opleiding zit heel dicht op de huid; het gaat echt over jouw ontwikkeling.

De docenten dragen veel bij aan de kwaliteit van de opleiding. Ze vragen steeds kritisch maar prettig door. Hun feedback is scherp maar zonder oordeel. Zo helpen ze je echt verder. Niet door een oplossing te geven, maar als klankbord om je casus tegenaan te houden.

En dit gebeurt allemaal in een veilige, goede groepssfeer.”

Kan je de geleerde theorie goed vertalen naar je dagelijkse praktijk?

“Ja. Zo had ik het laatst met mijn team over het nut van constructieve conflicten. Oftewel: dat het niet altijd goed is om de vrede te bewaren. Als je het niet met elkaar eens bent, moet je juist het gesprek aangaan. Zo leer je en krijg je begrip voor elkaars standpunten, en blijft er niets onderhuids sudderen.

Zelf heb ik nu al meer zicht op wie ik ben hoe ik reageer in bepaalde situaties. Zo geef ik van nature veel ruimte. In mijn persoonlijk leiderschap stel ik mezelf een doel om in sommige situaties meer sturend te zijn.”

Zou je de Basis- en Vakbekwaamopleidingen aanbevelen bij anderen?

“Zeker. Aan iedereen die meer zicht wil krijgen op zichzelf als leider, en in die rol wil groeien en leren. Aan iedereen die wil leren van en met elkaar. En iedereen die een theoretische verdieping zoekt van de eigen dagelijkse praktijk, maar dan wel met een link náár die praktijk.

Als dat je aanspreekt, biedt NSO-CNA een mooie opleiding.”

Wieske Dam
Vakbekwaam

Wieske Dam volgde de Basisbekwaamopleiding intern, op haar vorige school. Die werd verzorgd door een oud-NSO-CNA-docent. Ze schreef zich daarna in voor Vakbekwaam bij NSO-CNA zelf. Dat kwam mooi uit, want toevallig kwam er ook een vacature voor teamleider op haar pad.

Waarom koos je voor Vakbekwaam bij NSO-CNA?

“Bij mijn interne opleiding Basisbekwaam werd al veel NSO-CNA-materiaal gebruikt. En de docent raadde me aan om Vakbekwaam in Diemen te doen. Dat was voor mij een belangrijke aanbeveling.

Vanuit de interne opleiding verwachtte ik dat de opleiding de theorie nadrukkelijk koppelde aan de praktijk, net als Basisbekwaam. Én dat we veel aan intervisie zouden doen. Met andere woorden: ik verwachtte ondergedompeld te worden in de dagelijkse thema’s van mijn nieuwe functie als teamleider.”

Hoe bevalt de opleiding?

“Erg goed; mijn verwachtingen zijn zelfs overtroffen. De opleiding geeft energie, mede door de verschillende werkvormen tijdens de opleidingsdagen.

Bovendien had ik een heftige start als teamleider: ik kreeg direct te maken met een vermissing en een vechtpartij. De opleiding hielp mij om deze gebeurtenissen te relativeren en er goed mee om te gaan.

Ook voel ik me in de groep veilig genoeg om vrij mijn emoties te tonen. En om mijn verhaal te delen, ook als ik het even niet goed gedaan heb in mijn rol. Dat geldt voor iedereen: we voelen ons op ons gemak en wisselen veel uit.

Daarnaast geeft het me vertrouwen: ik zie wat er allemaal wél goed gaat. Dat maakt me ook minder handelingsverlegen. Want dankzij de opleiding weet ik dat ik de kwaliteiten heb (en ontwikkel) die ik nodig heb.”

Kan je de theorie goed vertalen naar je dagelijkse praktijk?

“Dat lukt inderdaad al heel goed. Dat merk ik aan mijn persoonlijke groei. Ik heb collega’s met meer ervaring. Mijn neiging was om daarop mee te liften. Nu heb ik steeds meer eigen inbreng. Ook bij presentaties sta ik veel steviger dan voorheen.

We zijn nu bezig met een verbetertraject in de school. Daar ben ik volop mee bezig, en dat zet mij in beweging. Ik doe veel start- en functioneringsgesprekken. Situaties waarin ik nu veel meer zelfvertrouwen heb.

Wat ik leer, gebruik ik eigenlijk constant in mijn rol als leidinggevende. Zoals continue zelfreflectie. Of bij conflicten met collega’s; daar ga ik nu veel bewuster mee om.”

Zou je de Vakbekwaamopleiding aanbevelen bij anderen?

“Ja. Onder andere vanwege hoe de theorie steeds gekoppeld wordt aan de praktijk, de uitwisseling met collega’s, de afwisseling in werkvormen, en de kundige docenten.”

Desirée Ensink
Basisbekwaam op maat Carmelcollege

Wat zijn de voordelen van een maatwerkprogramma?

“Natuurlijk was ik niet betrokken bij de inkoop van de opleiding. En ik weet niet wat er inhoudelijk precies is aangepast voor Carmelmedewerkers. Maar ik weet wel dat die goed gericht is op het Carmelcollege (CC). Bijvoorbeeld door theorie en praktijkopdrachten af te stemmen op waar wij mee bezig zijn, op waar wij behoefte aan hebben. Zo zijn de kennis en vaardigheden die we opdoen, nóg relevanter voor onze praktijk.

Ook vind ik het prettig dat ik de opleiding volg met allemaal collega’s van het CC. Ik ken niet iedereen van alle locaties, maar we hebben wel dezelfde achtergrond. En we werken allemaal aan de overkoepelende visie van het CC, dus in dezelfde richting. Wel allemaal met een iets andere inslag.

Een ander voordeel is de eigen locatie: de bijeenkomsten zijn in Deventer. Lekker dichtbij voor mij.”

Waarom wilde je een opleiding gaan doen?

“Ik begon bij het Twents CC als docent. Langzaam maar zeker ben ik er taken bij gaan doen. Oók waarbij ik leiding geef aan een klein team. Zo merkte ik dat ik dat leuk en interessant vindt. En dat het bij me past.

Voordat ik ergens aan begin, wil ik graag en fundament hebben. Zodat ik mijn nieuwe rol bewuster in kan vullen. Totdat ik begon met de opleiding, deed ik het meer op gevoel. Het opleidingsaanbod van het CC kwam dus als geroepen.

Het traject begon in het nieuwe schooljaar 2018-2019, in september, met een oriëntatie. Die duurde tot december. Tijdens de oriëntatie deden we door rollenspellen meer ervaring op met situaties die je als leidinggevende tegen kunt komen. Ook kregen we wat theorie over leidinggeven, en deden we enkele opdrachten in onze eigen praktijk. Bijvoorbeeld schoolleiders interviewen en een dag meelopen. Het doel was te ontdekken of je daarna door wilde met de verdiepende opleiding Basisbekwaam, die in januari begon.

Ik werd enthousiast en kreeg veel energie van de oriëntatie. Met name van de praktijkopdrachten. Dus was het ook een logische keuze om door te gaan; ik ben bevestigd in het idee dat leidinggeven bij mij past.”

Wat heeft de opleiding je tot nu toe gebracht?

“In 1 woord: bewustwording. Van mezelf. En van hoe processen binnen de school werken. Processen zoals verandering en vernieuwing, bijvoorbeeld.

Een belangrijk deel van de opleiding bestaat uit zelfreflectie. Welk effect je eigen gedrag op anderen heeft. En hoe je dat kunt beïnvloeden. Zo kwam ik erachter dat ik zelf veel initiatief neem om plannen en nieuwe ideeën bij collega’s aan te dragen. Op zich niets mis mee, maar daardoor namen zij een afwachtende houding aan en namen minder initiatieven. Nu weet ik hoe ik hen de gelegenheid geef om zelf in actie te komen. Zodat ze meer eigenaar worden van veranderings- en vernieuwingsprocessen.

En als we het toch over verandering en vernieuwing hebben: mensen kunnen dan nogal eens de hakken in het zand zetten. Dan moet je elkaar daarop aanspreken, en het niet laten sudderen. Dat geldt overigens in het algemeen: in een schoolorganisatie zijn we niet zo gewend om elkaar feedback te geven. Terwijl dat vaak veel oplevert.

Zo was er dus een collega die over een verandering zei: ‘Dat ga ik niet doen.’ In een gesprek gaf ik aan dat ik zijn reactie vervelend vond, waarop hij zijn weerstand uitlegde. Uiteindelijk bleek het te berusten op een miscommunicatie; wat ik zei was bij hem anders overgekomen dan ik bedoelde. We wilden juist hetzelfde!

Zou je de Basisbekwaam-opleiding aanbevelen bij je collega-docenten?

“Ja. Als je ambities hebt om leiding te geven, doe dan sowieso de oriëntatie. Dan kom je erachter of het bij je past.

Je hebt er vooral veel aan als je al een coördinerende rol hebt. Dat kan ook leidinggeven aan een klein team of groepje collega’s zijn. Dan kun je namelijk wat je leert, direct toepassen in de praktijk (zoals uit de hierboven beschreven situaties blijkt). Dankzij deze opleiding groei je, en leer je ook veel van de collega’s in de groep.

Basisbekwaam is daarnaast een laagdrempelige opleiding. Als ik later wellicht een formele leidinggevende positie krijg en grotere teams moet leiden, wil ik misschien wel een master-opleiding volgen, om inhoudelijk nog meer te leren over leidinggeven. Maar tot die tijd biedt deze opleiding genoeg houvast.”

Bert-Jan Groenewolt
Basis- en Vakbekwaam

Bert-Jan doceert nog 2 dagen in de week. Daarnaast heeft hij coördinerende taken, waaronder kwaliteitszorg.

Om zijn leiderschap te ontwikkelen, startte hij een intern traject. Daarin worden hem kansen geboden, óók om opleidingen te volgen.

Nu volgt hij de Opleiding Schoolleider bij NSO-CNA.

Waarom wilde je deze opleiding volgen? (leerdoelen?)

“Leidinggeven in het onderwijs vraagt nogal wat van je. Het behelst veel meer dan slechts ‘passen op de tent’.

Je moet op veel terreinen leren sturen: structuur, cultuur, personeelsbeleid… Dat zijn veel ballen om in de lucht te houden. Dat vraagt om een stevige theoretische kennisbasis.”

Waarom koos je voor de Schoolleidersopleiding van NSO-CNA?

“Ik ken een aantal mensen dat de opleiding gedaan heeft. Die waren zo enthousiast, dat ik de behoorlijke reisafstand die ik moet overbruggen voor lief neem.

Toen ik over de opleiding las, sprak de afwisseling me af: naast de noodzakelijke theorie ook rollenspellen, gastdocenten, elkaars casussen bespreken. Vooral die praktische invalshoek heb je nodig; met alleen theorie kom je niet ver.”

Tijdens de opleiding word ik gestimuleerd mijn eigen aannames tegen het licht te houden.

Wat is je opgevallen aan de Schoolleidersopleiding van NSO-CNA?

“Het belangrijkste is dat de docenten dicht bij het werkveld staan. Zij weten goed wat er speelt in de actuele praktijk.

Daarnaast voelen ze goed aan dat ieders beginniveau anders is: sommige zijn adjunct-directeur, anderen docenten zoals ik. Voor elk niveau is ruimte; ze spelen goed in op ieders leervragen, die uitgebreid besproken worden in de groep. Zo ontstaat er een collectieve intelligentie: samen problemen oplossen en creatief kijken naar vraagstukken.

Daarnaast leer ik goed kijken naar wie ik zelf ben, wie ik wil zijn als leider. Tijdens de opleiding word ik gestimuleerd mijn eigen aannames tegen het licht te houden. En hoe mijn handelen daardoor gestuurd word: ‘Ik weet wel hoe het zit.’ In plaats daarvan leer ik vanuit een helikopterview de schoolontwikkeling verder te helpen.”

Zou je deze opleiding aanbevelen bij anderen?

“Jazeker. Ook aan mensen die nog twijfelen of ze wel leidinggevende willen worden. Tijdens de opleiding kom je jezelf tegen. Je ontdekt of schoolleiderschap bij je past. Dat is sowieso verrijkend, of je er nu mee doorgaat of niet.”