Dit bericht is geschreven op 22 april 2024
Wendy Terborg is van nature nieuws- én weetgierig. Niet voor niets doet ze momenteel de Master Educational Leadership – haar 3e masteropleiding. Daarvóór volgde ze Strategisch Onderwijskundig Leiderschap, waarover we haar enkele vragen stelden.
Waar komt jouw drang naar kennis en ontwikkeling vandaan?
“Allereerst vind ik leren gewoon heel leuk.
Maar daarnaast vind ik simpelweg dat ik als leidinggevende iets te doen heb. Dat ik weet waar ik mee bezig ben en waarover ik het heb als ik met collega’s praat. Want hoe groter mijn kennis, hoe meer ik de schoolorganisatie van dienst ben. Zodat we – en daar gaat het uiteindelijk om – zo veel mogelijk kunnen betekenen voor onze leerlingen.
Dus ben ik steeds op zoek naar meer kennis. Zo ook vorig jaar. Toen koos ik uiteindelijk voor Strategisch Onderwijskundig Leiderschap (SOL) van NSO-CNA. Met name omdat de onderwijskundige thema’s in relatie tot organisatieleren me het meeste aanspraken. Waarbij je ook aangereikt krijgt hoe je dat teweeg brengt in je school.”
Bij de intake gaf je aan dat je reflectie waardevol vindt. Wat heeft Strategisch Onderwijskundig Leiderschap je op dat punt gebracht?
“Aan reflectie kom ik lang niet altijd toe in de dagelijkse vaart der dingen. Maar bij een opleiding word je daartoe gedwongen. Je gaat immers naar de campus, bent daar een hele dag, en wisselt van gedachten met collega’s van andere scholen.
Dat is al zó waardevol, los van de kennis en vaardigheden die je opdoet. Want je doet een stapje terug, krijgt inzicht in hoe het op andere scholen werkt, en beziet je eigen school in dat licht. Dat helpt mij om zicht te krijgen op of we nog wel de goede dingen doen, en de dingen goed doen. Nog los van de inspiratie en nieuwe energie die de gesprekken met mijn peers me geven.
Alleen daarom al was de opleiding voor mij enorm kostbaar.”
Hoe bracht de opleiding jou en je school verder het afgelopen jaar?
“9 jaar geleden zaten we in een situatie waarin onze resultaten onder druk stonden. We werkten keihard om die resultaten te verbeteren, en dat is goed gelukt, maar we blijven op zoek naar wat we te doen hebben om verder te verbeteren, zodat we alles uit de kinderen halen, om hen een zo goed mogelijke start te geven in de maatschappij.
SOL bleek een goed middel om me daar inzicht in te geven. Het als schoolleider volgen van SOL helpt om het vizier aan te scherpen en goed in beeld te krijgen in welke richting en op welke manier je je kan ontwikkelen. Ook in wat ikzelf te leren had om de organisatie verder te brengen.
De opleiding is toegankelijk. Aan de hand van de aangereikte stof kon ik ook bepalen waarin ik me daarna verder wilde verdiepen. Dit heeft me zeker ook mede geïnspireerd om de MEL te doen.“
Bij SOL is veel aandacht voor een gedeelde visie op leren. Wat heeft die je gebracht?
“Voornamelijk bewustwording: hoe belangrijk het is zo’n visie te ontwikkelen op onze school. Want als je van daaruit werkt, weet iedereen wat de stip op de horizon is; waar we naartoe werken. Bijvoorbeeld wanneer je nieuwe dingen wilt organiseren of ontwikkelen. Dan weten we: dáár willen we naartoe. Dat helpt onze energie en ontwikkeling te richten.
Naar aanleiding van die bewustwording willen we onze visie in de nabije toekomst onder de loep nemen.”
Welke waardevolle inzichten breng je nu in de praktijk?
“In korte tijd werden verschillende theoretische inzichten op het gebied van leren, organisatieleren en veranderkunde aangereikt en gekoppeld aan de praktijk. Dit leidde tot belangrijke inzichten en waardevolle en toepasbare kennis als leidinggevende. Inzichten en kennis die ik meeneem in mijn dagelijkse praktijk, en waar ik bijvoorbeeld op kon voortborduren tijdens de module Ontwikkelingsgericht Leidinggeven van de MEL.”
Bij SOL krijgt leidinggeven aan leren van medewerkers en de school veel aandacht. Sprak dat thema je aan?
“Het gekke is: ondanks dat we een school zijn, vergeten we soms hoe belangrijk het is dat we zelf óók leren. We zijn immers zo hard aan het werk voor de kinderen, dat dat erbij in kan schieten.
Daarbij gaat het om veel meer dan leren als individu; leren als collectief is net zo belangrijk. Anders verlies je veel kennis wanneer een medewerker de school verlaat.
SOL heeft me daarvan meer bewust gemaakt, en stimuleerde mij om daar meer mee te doen. Met name door te zorgen voor meer verbinding tussen mensen, teams en secties.”
Wat merk je nog meer in je dagelijkse werk?
“Ik merk dat mijn ontwikkeling als leidinggevende direct bijdraagt aan de ontwikkeling van de hele school. Al is het maar door de vragen die ik stel aan mijn collega’s of de helikopterview die ik krijg. En die ontwikkeling komt uiteindelijk ten bate aan de kinderen. Nogmaals: daar doen we het allemaal voor.
Daarom probeer ik bijvoorbeeld heel bewust na een opleidingsdag te delen wat ik geleerd heb. Zo kunnen mijn collega’s daar ook iets van meekrijgen.”
Zou je Strategisch Onderwijskundig Leiderschap aanbevelen aan anderen?
“Jazeker , aan iedereen die de behoefte heeft om even uit het dagelijks ritme te stappen. Om nieuwe kennis op te doen, en vanuit een helikopterview naar je eigen praktijk te kijken. Daar is SOL heel geschikt voor, ook omdat het een korte opleiding is met slechts 4 opleidingsdagen.
Na SOL weet je ook waarin je je verder wilt ontwikkelen. Voor mij was de opleiding een stimulans om de master te gaan doen, wat een diepgaandere versie is van SOL.
Ik ervaarde SOL als een doos met snoepjes, vol inspiratie en nieuwe kennis. En omdat de theorie goed gecombineerd werd met de praktische werkvormen, kan ik er altijd weer uit putten in mijn dagelijkse werk.”
Dit bericht is geschreven op 12 juni 2023
Op 5 november 2024 start een nieuwe groep met Strategisch Onderwijskundig Leiderschap (SOL). Deze 4-daagse opleiding is bedoeld voor alle schoolleiders die aan de slag willen met de uitdagende vraagstukken waar ze iedere dag mee te maken hebben.
We vroegen aan huidige SOL-deelnemers waarom ze zich inschreven voor de opleiding, en wat ze ervan vinden.
Aan het woord zijn:
- Karim Bashandy, Afdelingsmanager Business & Administration op ROC Midden Nederland (Amersfoort)
- Brigitta van den Berg, Programmacoördinator opleidingen Communicatie & Creative Business op de Hogeschool van Amsterdam
Waarom schreven jullie je júist in voor Strategisch Onderwijskundig Leiderschap?
Karim: “Zelf kom ik niet uit onderwijsland. Wel had ik een master organisatieverandering en ontwikkeling gedaan. Maar theoretische modellen rondom leren en onderwijs kwamen daarin niet specifiek aan bod.
Toen ik 4 jaar geleden op het ROC als afdelingsmanager startte, kreeg ik behoefte aan duiding van de wetenschappelijke context: wat doen we en waarop is dat gebaseerd? En hoe geef ik vervolgens leiding aan die processen?
Vanuit die behoefte volgde ik al eerder een traject bij Sioo. Samen met NSO-CNA bedachten zij deze opleiding, dus daarom koos ik nu voor SOL.”
Brigitta: “Ik liep min of meer toevallig tegen SOL aan, omdat ik op zoek was naar een cursus/opleiding over onderwijskundig leiderschap. We zitten midden in een grote onderwijskundige en organisatorische verandering. SOL sloot goed aan bij mijn behoefte om wat meer in te zoomen op uitdagingen die hiermee gepaard gaan, met name de onderwijskundige verandering.”
Was een specifieke ontwikkeling in jullie school aanleiding om SOL te volgen?
Brigitta: “Ja, die grote verandering dus. We zijn hard bezig ons curriculum inhoudelijk en didactisch aan te passen. Dat vraagt veel van onze docenten. Hoe worden we een lerende organisatie?
Daarnaast willen we natuurlijk dat docenten vertrouwen hebben in de verandering en in hun eigen capaciteiten hierin. Met SOL wilde ik hiervoor meer houvast winnen.”
Karim: “In mijn geval was er geen specifieke ontwikkeling. Ik wilde in het algemeen leren over hoe je vasthoudt aan de schoolvisie op leren: hoe verhoud ik mij daartoe? En mijn team? Wat betekent die visie voor mijn persoonlijk leiderschap? Dat soort kwesties.”
Hoe draagt SOL bij aan die ontwikkeling(en)? Of: wat brengt SOL bij jou en op je school teweeg?
Karim: “Ik ben me vooral bewuster geworden van mezelf, van mijn eigen handelen: ‘Nu merk ik dat ik dat gedrag vertoon.’ Het is goed om daar alert op te zijn, zodat ik mezelf kan bijsturen als dat nodig is.
Zoals bij de formatie en teamverdeling, waar we in deze laatste fase van het schooljaar mee bezig zijn. Ieder jaar zijn dat weer spannende, lange processen. Eigenlijk wil ik dan zo snel mogelijk dóór. Maar krijg ik dan het resultaat dat ik wil?
Deze keer vertraagde ik juist, nam iedereen mee in de keuzes, vroeg hoe zij erin stonden. Uiteindelijk levert dat een versnelling op. Én betere kwaliteit van het proces.”
Brigitta: “SOL heeft me wel wat handvatten en inzichten gegeven, via modellen en gezichtspunten. De opleiding is vooral een prettige manier om van een afstandje naar je eigen werk te kijken en daarop te reflecteren met anderen: ‘Waarom loopt dit wel of niet goed? Hoe kan ik daarin sturen?’”
Jullie volgen SOL met collega-schoolleiders uit verschillende onderwijsstromingen. Heeft dat (meer)waarde?
Brigitta: “Ja, het was heel prettig om met vakgenoten om tafel te zitten. We ontdekten dat we allemaal met hetzelfde bezig zijn, tegen dezelfde dingen aanlopen. Dat zorgt voor reflectie en het werkt ook inspirerend: wat doen zíj dan precies met dit vraagstuk? Wat gebeurt er op het MBO, waar wij op het HBO iets aan hebben?”
Karim: “Ook ik vond het heel interessant om te horen welke issues bij anderen spelen, met name bij andere schooltypes. Daarbij merkte ik ook dat de terminologie soms verschilt, maar het uiteindelijk over dezelfde dingen gaat.
Zo besefte ik dat het eigenlijk zonde is als we allemaal afzonderlijk van elkaar met hetzelfde bezig zijn. We kunnen die dingen ook samen doen, erover sparren, leren van elkaar. Daarom zijn we ook vast van plan om na de opleiding contact te houden.”
SOL is een relatief korte opleiding. Wat vonden jullie van deze opzet?
Karim: “In beginsel koos ik juist voor SOL omdat de opleiding kort duurt. Maar nu vind ik dat eigenlijk jammer. Wat mij betreft mag er nog wel een vervolg komen!
Verder zou ik het niet erg vinden als we wat meer hadden moeten voorbereiden. Dan kunnen we bepaalde introducties op de opleidingsdagen overslaan, en direct de diepte in duiken.
Maar over het algemeen ben ik heel tevreden. De inhoud is heel interessant én direct bruikbaar in mijn dagelijkse praktijk.”
Brigitta: “Voor mij had die vertaalslag naar de praktijk wat nadrukkelijker gemogen. In die 4 dagen komt heel veel langs, waardoor ik het abstractieniveau af en toe wel hoog vond. Het hadden best 8 dagen mogen zijn, als dat meer diepgang betekent.
Daarnaast ben ik het met Karim eens wat betreft voorbereiding: ik had het niet erg gevonden om van tevoren wat te lezen. Dan konden we tijdens de dagen zelf direct het gesprek erover voeren.
Maar ik heb absoluut meer houvast gekregen. En de aanpak op de opleidingsdagen vind ik prettig.”
Op 5 november 2024 start een nieuwe groep SOL-studenten. Er zijn nog plaatsen beschikbaar.
Dit bericht is geschreven op 30 mei 2023
Op 5 november 2024 start een nieuwe groep met Strategisch Onderwijskundig Leiderschap (SOL). Deze 4-daagse opleiding is bedoeld voor alle schoolleiders die aan de slag willen met de uitdagende vraagstukken waar ze iedere dag mee te maken hebben.
We vroegen aan huidige SOL-deelnemers waarom ze zich inschreven voor de opleiding, en wat ze ervan vinden.
Aan het woord zijn:
- Klaartje Potma, Opleidingsmanager HBO-verpleegkunde op Hogeschool Rotterdam
- Ruud van de Hoef, Teamleider onderbouw HAVO/VWO op RSG Slingerbos|Levant
Waarom schreven jullie je júist in voor Strategisch Onderwijskundig Leiderschap?
Klaartje: “Ik wilde meer zicht krijgen op strategische vraagstukken die bij ons spelen. Organisatorische vraagstukken, maar óók onderwijsgerelateerde. Hoe kon ik daar nu vanuit strategisch oogpunt naar kijken, en erop acteren?”
Ruud: “Voor mij was het de wens om me te verdiepen in de strategische kant van onderwijskundig leiderschap. Oftewel: hoe zorg ik voor verandering, hoe houd ik die op gang en hoe borg ik die voor de lange termijn?
Jaren geleden deed ik de MEL, dus ik had al een stevige basis. Maar ik werd nieuwsgierig naar de laatste inzichten. SOL voorzag perfect in die behoefte, omdat 4 opleidingsdagen heel behapbaar zijn. Perfect om mijn kennis op te frissen, en tegelijkertijd mezelf opnieuw tegen het licht te houden.”
Was een specifieke ontwikkeling in jullie school aanleiding om SOL te volgen?
Ruud: “Voor mij was dat de ontwikkeling waar ik nu dagelijks mee bezig ben: de onderwijsontwikkeling van de onderbouw. We zijn bezig 2 vormen van onderwijs te verweven: de reguliere vorm en een gepersonaliseerde.”
Klaartje: “Bij mij waren het meerdere ontwikkelingen. Onder andere een curriculumherziening en het projectmanagement daaromheen, en de afnemende studentenaantallen. Bij al die ontwikkelingen zijn veel keuzes te maken. Hoe doe ik dat op een onderbouwde manier?
Zo zijn er bij de curriculumherziening bijvoorbeeld keuzes te maken over het team: welke samenstelling past bij de herziening? En waarom dan, vanuit welke theorie?”
Hoe draagt SOL bij aan die ontwikkeling(en)? Of: wat brengt SOL bij jou en op je school teweeg?
Klaartje: “Die onderwijskundige onderbouwing die ik zocht, daar sta ik nu steviger in. Alles wat we doen, iedere keuze die we maken, moet geworteld zijn in onze visie op leren, op onderwijs en uiteindelijk ook op toetsing. Dat is mijn mantra geworden.
Zo stel ik nu veel vaker kritische vragen vanuit onze onderwijsvisie. Bijvoorbeeld in het teamoverleg of MT: ‘We hebben dít afgesproken, maar wijken daar nu vanaf. Waarom?’ Dat helpt me ook om uit de waan van de dag te stappen, en het grotere plaatje te blijven zien.”
Ruud: “Ik merk dat ik weer op andere manieren naar situaties kijk. Dat is te danken aan mijn hernieuwde kennis van onderwijskundige achtergronden en theoretische modellen.
Zo is er een model om een vraagstuk drastisch te versimpelen, ook al is het nog zo complex. Ik realiseerde me daarbij dat dát een van mijn belangrijkste taken is. Want als ik ‘grote problemen’ terugbreng tot kleine stapjes in de juiste richting, komen we dichterbij de oplossing. Dan maak ik complexe vraagstukken minder spannend en intimiderend. Niet alleen voor mezelf, maar juist óók voor mijn collega’s. Echt een eye-opener.”
Jullie volgen SOL met collega-schoolleiders uit verschillende onderwijsstromingen. Heeft dat (meer)waarde?
Klaartje: “Ja, want nu besef ik dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten. Het maakt niet uit waar we vandaan komen, we staan allemaal voor dezelfde vraagstukken. In de gesprekken met elkaar konden we daar heerlijk op voortborduren en verdiepen.”
Ruud: “Ik had hetzelfde inzicht. Die herkenning bij elkaar relativeert én inspireert. Want uiteindelijk zitten we er met hetzelfde doel: onze school beter maken. Iedereen was erg nieuwsgierig naar elkaars ervaring en aanpak.
Daarbij merkte ik hoe bepalend de context is voor hoe je die vraagstukken aanpakt. Zo is de sturing van bovenaf op HBO’s groter, terwijl wij meer vrijheid hebben om zelf ontwikkelingen op gang te brengen.”
SOL is een relatief korte opleiding. Wat vonden jullie van deze opzet?
Ruud: “Zoals ik al eerder zei: de korte duur vond ik fijn. Tegelijkertijd is de inhoud van SOL tóch sterk theoretisch onderbouwd.
Daarnaast viel het me op hoeveel je meekrijgt in slechts 4 dagen. Zo is er ook ruim aandacht voor persoonlijk leiderschap: wie ben ik? Hoe werk ik onder druk? Hoe gedraag ik me in bepaalde situaties? Door dat soort waardevolle vragen heb ik mezelf weer beter leren kennen als schoolleider.
Naast het ‘formele’ gedeelte van de opleidingsdagen, krijgen we veel ruimte om met de theorie op een praktische wijze aan de slag te gaan. Dat doen we vooral met elkaar: de studenten onderling, met begeleiding van de docenten.”
Klaartje: “Ook ik vond de opzet heel behapbaar. Ook omdat je niet veel hoeft voor te bereiden buiten de opleidingsdagen om. Zo is SOL een hele laagdrempelige manier om met gelijkgestemden uit de waan van de dag te stappen. Voor een moment van reflectie, op jezelf en je organisatie.
Omdat de opleiding zo kort is, is er in principe weinig ruimte voor ‘maatwerk’. Zo ben ik zelf benieuwd naar de financiële aspecten van het onderwijs: hoe lopen de geldstromen, bijvoorbeeld. Daar gaat de opleiding niet specifiek over. Maar het kwam wel ter sprake, en er was ruimte om vragen te stellen. Zo kreeg ik toch veel aangereikt over die financiële kant.
Uiteindelijk levert SOL me veel meer op dan ik had durven hopen. Dat is ook te danken aan de docenten, zoals Rob Mioch. Hij is rustig en aandachtig, luister, stelt de juiste vragen en stelt je op je gemak.”
Op 5 november 2024 start een nieuwe groep SOL-studenten. Er zijn nog plaatsen beschikbaar.
