Leiderschapessays 2021
Met trots presenteren wij een nieuwe bundel met Leiderschapsessays. Studenten van onze masteropleiding schrijven over hun kijk op leiderschap. Een bijzondere uitgave deze keer. Met schitterende foto’s van onze huisfotograaf Marcel Molle kijken we terug op de achterliggende coronaperiode.
Foto-essay: Onderwijs in corona-tijden – Marcel Molle
Je kunt de bundel hier kostenloos aanvragen:
Literatuurlijsten
- Stach als leermeester voor schoolleiders – Luc Sluijsmans
- Minder doen en meer zijn – Philip de Vries
- Leiden in bange tijden: kansen voor ‘ontmanagen’ – Marleen Miedema
- Loslaten is anders vasthouden – Libiana Dapaah-Bentura
- Verwaarlozing in scholen – Thijs Amersfoort
- Kansengelijkheid en de rol van schoolleiders – Martine Teertstra
- Mag ik even je aandacht? – Sabrina Bijvank
- Liefdevol leiderschap – Ritske Tulner
- Denk je dat of weet je dat? – Rebecka Buter
- De invloed van de prestatiemaatschappij op kinderen – Linda Mersel
1. Stach als leermeester voor schoolleiders
Luc Sluijsmans
Collins, J. (2001). Good to great. Nederlandstalige editie. Amsterdam: Business contact.
Covey, S. R. (2004). The 7 habits of highly effective people: Restoring the character ethic. NY: Free Press.
Galenkamp, H., & Schut, J. (2018). Handboek Professionele Schoolcultuur. Huizen: Uitgeverij Pica.
Hargreaves, A. (2003). Teaching in the knowledge society. Berkshire: Open University Press.
Hargreaves, A., & Fullan, M. (2012). Professioneel Kapitaal, de transformatie van het onderwijs in elke school. Stichting Duurzaam Leren/Onderwijs Maak Je Samen (Nederlandse vertaling 2013).
Hersey, P. & Blanchard, K. H. (1977). Management of Organizational Behavior: UHR. Prentice Hall.
Van der Hilst (2007). Zes sturingsdomeinen van het onderwijs. DLO NSO-CNA.
Knies, E., & Leisink, P. (2017). De Staat Van Strategisch Personeelsbeleid (HRM) in het VO. Utrecht: Universiteit Utrecht.
Muijen, J. van, & Schaveling, J. (2011). Leiderschap, een theoretisch overzicht. M&O, 6-21. Plaats: uitgeverij.
Onderwijsraad (2016). Een ander perspectief op professionele ruimte in het onderwijs. Den Haag: Onderwijsraad.
Ruijters, M. (2019). Mijn Binnenste Buiten. Deventer: Management Impact.
Schaap, H., Leeferink, H., Louws, M., Oolbekkink-Marchand, H.W., Meirink, J.A., Van der Want, A., Zwart, R.C., & Zuiker, I. (2017). Professionele ruimte van leraren in professionele leergemeenschappen. Eindrapportage NRO Programmaraad voor Beleidsgericht Onderzoek Project 405-14-403.
Stewart, I., & Joines, V. (1994). Transactionele Analyse, het handboek. Amsterdam: Uitgeverij SWP.
Vermaak, H. (2017). Iedereen verandert, nu wij nog. Deventer: Vakmedianet.
Verbiest, E. (2015). Ontwikkeling van beleidsvoerend vermogen van scholen: ontwikkeling van schoolinterne capaciteiten. In Beleidsvormend vermogen van scholen ontwikkelen, een verkenning. Apeldoorn: Garant.
Veldhoven, M. (2006). De drie boze B’s. Platas: Thiememeulenhoff BV
Weggeman, M. (2007). Leidinggeven aan professionals? Niet doen! Schiedam: Scriptum.
Wierdsma, A. (2012). Plek der moeite. In M. Ruijters & R. Simons (Red), Canon van het leren (pp. 459- 468). Deventer: Kluwer.
2. Bevrijd uit een harnas van controle en perfectionisme: minder doen en meer zijn
Philip de Vries
Anderson, R.J., & Adams, W.A. (2016). Mastering Leadership. An Integrated Framework for Breakthrough Performance and Extraordinary Business Results. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
Bosch, I. (2003). Illusies. Over bevrijding uit de doolhof van destructieve emoties. Amsterdam: Uitgeverij Atlas Contact.
Brown, B. (2013). De moed van imperfectie. Amsterdam: Bruna Uitgevers.
Covey, S.R. (1993). De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Business Contact.
Heider, J. (1987). De Tao van Leiderschap. Strategieën voor de nieuwe tijd. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Business Contact.
Hoetink, H., Meiling, J., & Weesie, A. (2006). De beer is los. Strategie voor persoonlijke groei. Amsterdam: Uitgeverij Archipel.
Hulsbos, F., Andersen, I., Kessels, J.W.M., & Wassink, H. (2012). Professionele ruimte en gespreid leiderschap. Heerlen: Open Universiteit.
Kark, R., Shamir, B., & Chen, G. (2003). The Two Faces of Transformational Leadership: Empowerment and Dependency. Journal of Applied Psychology, 88(2), 246-255. doi: 10.1037/0021- 9010.88.2.246
Koopmans, L. (2018). Dit ben ik! Worden wie je bent met Transactionele Analyse. Zaltbommel: Thema.
Leithwood, K., Harris, A., & Hopkins, D. (2008). Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership and Management, 28(1), 27-42. doi:10.1080/13632430701800060
Leithwood, K., Harris, A., & Hopkins, D. (2019). Seven strong claims about successful school leadership revisited. School Leadership and Management, 40(5), 5-22. doi: 10.1080/13632434.2019.1596077
Quinn, R.E., Faerman, S.R., Thompson, M.P., McGrath, M.R., & Bright, D.S. (2016). Handboek managementvaardigheden. Amsterdam: Boom uitgevers.
Steeman, L. (2019). De kracht van niet-weten, ruimte voor ontwikkeling. Over leiderschap in tijden van transformatie. Doornenburg: Steeman Ontwikkelingsgericht Leiderschap B.V.
Stroeber, J., & Janssen, D.P. (2011). Perfectionism and coping with daily failures. Anxiety, Stress, & Coping, 24(5), 477-497. doi:10.1080/10615806.2011.562977
3. Leiden in bange tijden: kansen voor ‘ontmanagen’
Marleen Miedema
Covey, S. R. (1989). De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Antwerpen: Business contact.
Hulsbos, F., & Van Langevelde, S. (2017). Gespreid Leiderschap in het onderwijs, elkaar invloed gunnen voor vernieuwing. Utrecht: Kessels & Smit Publishers.
Sinek, S. (2010, september 29). How great leaders inspire action? Opgehaald van www.ted.com: https://www.ted.com/talks/simon_sinek_how_great_leaders_inspire_action?language=nl
Verheggen, T. (2015). Ontmanagen voor managers, elke dag werken aan je eigen overbodigheid. Deventer: Vakmedianet.
4. Loslaten is anders vasthouden
Libiana Dapaah-Bentura
Baak, D. (2019 ). De staat van leiderschap in het MBO. Noordwijk-Driebergen: DeBaak.nl.
Hargreaves, A., & Fullan, M. (2012). PROFESSIONEEL KAITPAAL. Toronto, Canada: Teachers College.
Hargrove, R. (2000). Meesterlijk coachen. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds.
Kamsteeg, H. J. (2011). Dienend leiderschap. Amsterdam/Antwerpen: Business Contact.
Kessels, J. W. (2012). Leiderschapspraktijken in een professionele ruimte. The Netherlands: Open Universiteit.
Koopmans, M. (2006). Coachend Leiderschap. Zaltbommel: Thema, uitgeverij Schouten & Nelissen.
Meer, M. v. (2017). Naar een lerend bestel in het mbo: over enkele institutionele voorwaarden van onderwijskwaliteit. Den Haag: NRO.
Riemersma, G. (2020, april 25). Managers beperken de kracht van vakmensen. Volkskrant, p. 34.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2018). Self-Determination theory; Basic Psycholigical Needs in Motivation, Development and Wellness. New York: The Guilford Press.
Sarder, R. (2016). Building an Innovative Learning Organization. Canada: John Wiley & Sons, Inc.
Tiggelaar, B. (2010). Dromen Durven Doen. Houten-Antwerpen: Unieboek.
Wierdsma, A. (2015). Plek der Moeite. In R.-J. S. Manon Ruijters, Canon van het leren (pp. 459-463). Deventer: Vakmedianet.
5. Verwaarlozing in scholen
Thijs Amersfoort
Algemene Vereniging Schoolleiders & VO-raad. (2019). Opgehaald van https://www.voraad.nl/system/downloads/attachments/000/000/746/original/staat_vd_schoolleide r_2019_HR.pdf?1554821814
Kampen, J. (2017). Leren interveniëren in verwaarloosde organisaties. Deventer: Vakmedianet.
Onderwijsraad. (2018). Een krachtige rol voor schoolleiders. Den Haag: Onderwijsraad.
Ruijters, M. (2016). Liefde voor leren. Vakmedianet.
Vermaak, H. (2017). Iedereen verandert, nu wij nog. Deventer: Vakmedianet.
VO-raad. (2017, juni 20). Een vak apart, schoolleidersagenda. Opgehaald van https://www.voraad.nl/system/downloads/attachments/000/000/364/original/041917_Schoolleider sagenda.pdf?1492684973
6. Kansengelijkheid en de rol van schoolleiders
Martine Teertstra
Denessen E. (2017). Verantwoord omgaan met verschillen: sociale-culturele achtergronden en differentiatie in het onderwijs. Geraadpleegd op 15 april 2020, van
https://www.medewerkers.universiteitleiden.nl/binaries/content/assets/sociale-wetenschappen/pedagogische-wetenschappen/onderwijsstudies/denessen-oratie-universiteit-leiden-2017.pdf
De Inspectie van het Onderwijs. De Staat van het Onderwijs 2019. Geraadpleegd op 28 januari 2020, van https://www.onderwijsinspectie.nl/documenten/rapporten/2019/04/10/rapport-de-staat-van-het-onderwijs-2019
De Inspectie van het Onderwijs. Kansen vergroten bij de overgang van PO naar VO. Geraadpleegd op 28 januari 2020, van
https://www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/overgang/kansen-vergroten-bij-de-overgang-po-vo
De Onderwijsraad (2017, 26 juni). Het bevorderen van gelijke kansen en sociale samenhang. Geraadpleegd op 20 april 2020, van https://www.onderwijsraad.nl/publicaties/adviezen/2017/06/26/het-bevorderen-van-gelijke-kansen-en-sociale-samenhang
Elffers, L. (2019). Het kopen van kansen: de inzet van schaduwonderwijs in de onderwijscompetitie. Amsterdam: University Press
Gaikhorst, L, Geven S. en Baan J. (2019). Diverse leerlingen, diverse competenties, diverse verwachtingen? Amsterdam: University Press
Trouw (2016, 27 april). Ongelijke kansen in het onderwijs zijn direct gevolg van beleid. Geraadpleegd op 16 april 2020, van
Trouw (2019, 10 april). Ongelijke kansen in het onderwijs zijn direct gevolg van beleid. Geraadpleegd op 20 april 2020, van
Volkskrant (2019, 10 juni). Volharden dat onderwijs gelijke kansen biedt is moreel dubieus. Geraadpleegd op 18 april 2020, van
7. Mag ik even je aandacht?
Sabrina Bijvank
Aandacht. (2020). Van Dale online. Geraadpleegd op 19 januari 2020, van https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/aandacht#.Xkj9QS1x_OQ
Brown, B. (2013). De kracht van kwetsbaarheid (M. van der Horst, Vert.). Amsterdam: A.W. Bruna.
Brown, B. (2018). Verlangen naar verbinding (B. van Beusekom, Vert.). Amsterdam: A.W. Bruna.
Deci, E.L. & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic Motivation and Self-Determination in Human Behavior. New York: Plenium.
Deci, E.L. (2004). Intrinsic motivation and self-determination. Encyclopedia of Applied Psychology, 2, 437-448
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The” what” and” why” of goal pursuits: Human needs and the selfdetermination of behavior. Psychological inquiry, 11(4), 227-268.
Hersey, P. (2014). Situationeel leidinggeven. Amsterdam: Business contact.
Koopmans, L. (2012). Dit ben ik! Worden wie je bent met Transactionele Analyse. Zaltbommel: Thema.
Kramer, J. (2014). Deep Democracy. Zaltbommel: Thema.
Reiss, S. (2004). Multifaceted Nature of Intrinsic Motivation: The Theory of 16 Basic Desires. Review of General Psychology, 179–193.
Smit, C. (2003). Alles wat je aandacht geeft groeit. De kunst van het transparant managen. ’s-Gravenhage: Reed Business Information.
Tolle, E. (2001). De kracht van het nu. Deventer: Ankh-Hermes.
Van den Berg, J. & Klijs, M. (2015). Het grote gesprekkenboek. Alphen aan den Rijn: Vakmedianet.
Vermaak, H. (2018). Iedereen verandert, nu wij nog. Deventer: Vakmedianet
Weijers, F. (2017). Ruimte. Stop met onzin, doe wat de bedoeling is. Deventer: Vakmedianet.
8. Liefdevol leiderschap
Ritske Tulner
Bos, E. (2015, 20 juli). Lange termijn focus geeft beter rendement. Kempe Insight. Geraadpleegd op 20 april 2020, van https://www.pggm.nl/wat-vinden-we/Paginas/Lange-termijn-focus-geeft-beter-rendement.aspx
De Bijbel. (2010). Herziene statenvertaling (1e druk). Heerenveen: Jongbloed.
Kahane, A. (2012). Power & Love – een strategie voor blijvende verandering. Academic service.
Machiavelli, N. (2019). The Prince (2e druk). Cambridge: University Printing House.
VO-academie. Utrecht. (2019, maart). Onderwijsbestuurder: een uitdagende professie.
Van der Hilst, B. (2019). Blauwdruk voor de emergente school: de noodzaak voor horizontale sturing in onderwijsorganisaties (12e druk).
De Waard, P. (2020, 13 februari). Is een lang dienstverband voor ceo niet veel beter?. Volkskrant. Geraadpleegd op 20 april 2020, van https://www.volkskrant.nl/economie/is-een-lang-dienstverband-voor-ceo-niet-veel-beter~bfd85b1d4/
9. Denk je dat of weet je dat?
Rebecka Buter
Blekkingh, B. W. (2020). Authentiek leiderschap (3de editie). Den Haag, Nederland: Boom Lemma.
Boer, E. D. (2014). Professionele intuïtie: versterk je innerlijke vermogens in de praktijk (Dutch Edition) (01 editie). Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Boom/Nelissen.
Braak, I. van de (2006). Integraal leiderschap in een complexe werkelijkheid. Tijdschrift voor themagecentreerde interactie , 18–25. Geraadpleegd van http://docplayer.nl/6053077-Integraal-leiderschap-in-een-complexe-werkelijkheid.html
Kast, B. (2008). Hoe de buik het hoofd helpt denken. Amsterdam, Nederland: Wereldbibliotheek.
Scipio, E., Stoffers, J., & Kleefstra, A. (2018). Sturing op persoonlijk leiderschap. TvOO, 2018(3), 76–82. Geraadpleegd van https://www.researchgate.net/publication/333852238_Sturing_op_persoonlijk_leiderschap
Staats, C. (2019). Persoonlijk leiderschap (1ste editie). Zaltbommel, Nederland: Thema.
Struijk, L., & Kemper, J. (2019). DISC, Leiderschap, Denkstijlen & Drijfveren. Boardman, Verenigde Staten: PeopleKeys, Inc.
Unck, S. (2007). Vrouw met PIT. Passie Intuïtie Talent. Schiedam, Nederland: Scriptum.
Vonk, R. (2017). De eerste indruk (1ste editie). Amsterdam, Nederland: Maven publishing.
10. De invloed van de prestatiemaatschappij op kinderen
Linda Mersel
Hersey, P.(1984).Situationeel leidinggeven. Amsterdam: Business contact.
Hiemstra, D. & Bohlmeijer, E. (2013). De Sterke-kanten-benadering: Persoonlijke Kwaliteiten als Hefboom voor Verandering. Rijksuniversiteit Groningen.
Inspectie van het onderwijs (2017). Onderzoekskader 2017 voor het toezicht op de voorschoolse educatie en het primair onderwijs. Geldig per 1 augustus 2019.
Koopmans, L. (2012). Dit ben ik! Worden wie je bent met Transactionele Analyse. Zaltbommel: Thema.
Stevens, L. (2010). Zin in onderwijs. Apeldoorn: Maklu.
Vansteenkiste, M.,Sierens E.,Soenens B. & Lens W. (2007). Willen, moeten en structuur in de klas: over het stimuleren van een optimaal leerproces. Leuven: katholieke universiteit.