Onderzoekende houding leerkracht
Iedere leerkracht kan een onderzoekende houding ontwikkelen!
Marie-Jeanne Meijer
De onderzoekende houding is al ruim tien jaar een onderwerp van gesprek binnen lerarenopleiding. Het ministerie van onderwijs heeft hogescholen ook gevraagd professionals op te leiden met een onderzoekende houding. Maar wat is dat: een ‘onderzoekende houding’, kun je iedere leraar-in-opleiding die houding bijbrengen en zo ja, hoe dan? Deze vragen beantwoordde Marie-Jeanne Meijer in haar promotieonderzoek. Haar proefschrift verscheen onder de titel: ‘Teachers’ Inquiry-Based Attitude as an Objective in Teacher Education’. Zij promoveerde op 21 april 2017. Haar promoteres waren Prof. dr. M.A.C.T. Kuijpers, Open Universiteit en Prof. dr. F.P. Geijsel, Universiteit van Amsterdam.
Wat is een onderzoekende houding?
Meijer, zelf als hoofddocent verantwoordelijk voor twee educatieve masters, onderzocht wat die veelbesproken onderzoekende houding (OZH) in de onderwijspraktijk nu eigenlijk is en hoe het zit met de ontwikkeling van die houding in de lerarenopleiding. Ze stelde vast dat de onderzoekende houding twee dimensies kent. Een interne dimensie: komen tot nieuwe inzichten en gedrag op basis van reflectie. En een externe dimensie: professionele kennis vergroten door actief en doelgericht op zoek naar kennis van anderen. Haar onderzoek bij 409 leraren die een master volgen toont aan dat de studenten tijdens het eerste jaar zowel hun interne als hun externe onderzoekende houding ontwikkelen.
Persoonlijkheid speelt geen rol
Een veel gehoorde aanname is dat openheid, nieuwsgierigheid en werkcontext een rol spelen bij het ontwikkelen van een OZH. Meijer toont aan dat die aanname niet klopt. Alle eerstejaars master-studenten ontwikkelden hun OZH, maakt niet uit of ze van nature hoog scoren op openheid en nieuwsgierigheid en in welke context ze werken. Ook achtergrondkenmerken als werkervaring, geslacht of werksetting spelen geen rol. Wel van belang zijn de lerarenopleider en de beschikbare tijd: deze twee aspecten hebben een positieve invloed op de interne onderzoekende houding. Het aantal jaren ervaring daarentegen had een negatief verband: hoe meer ervaring, hoe minder men geneigd was de eigen OZH te ontwikkelen.
Train the trainer
Als opleiders een verschil kunnen maken, is het belangrijk opleiders ertoe aan te zetten dat ze de OZH stimuleren. Omdat er nog maar weinig onderzoek is over professionalisering van opleiders, heeft Meijer onderzocht welk soort professionalisering diepgaand leren van lerarenopleiders bevordert, met als uitkomst een aantal tips voor het opzetten van professionaliseringsprogramma’s. Het onderzoek van Meijer levert daarmee bouwstenen aan voor het integreren van de ontwikkeling van een onderzoekende houding in de lerarenopleidingen én voor het ontwikkelen van een professionaliseringstraject voor de lerarenopleiders.
Deze tekst is ontleent aan een blog van Marie-Jeanne op LinkedIn. Klik hier voor haar blog.
Lees het proefschrift, download hier.