Klaartje Potma en Ruud van de Hoef
Strategisch Onderwijskundig Leiderschap

Op 5 november 2024 start een nieuwe groep met Strategisch Onderwijskundig Leiderschap (SOL).  Deze 4-daagse opleiding is bedoeld voor alle schoolleiders die aan de slag willen met de uitdagende vraagstukken waar ze iedere dag mee te maken hebben. 

We vroegen aan huidige SOL-deelnemers waarom ze zich inschreven voor de opleiding, en wat ze ervan vinden.

Aan het woord zijn:

• Klaartje Potma, Opleidingsmanager HBO-verpleegkunde op Hogeschool Rotterdam
• Ruud van de Hoef, Teamleider onderbouw HAVO/VWO op RSG Slingerbos|Levant

Waarom schreven jullie je júist in voor Strategisch Onderwijskundig Leiderschap?

Klaartje: “Ik wilde meer zicht krijgen op strategische vraagstukken die bij ons spelen. Organisatorische vraagstukken, maar óók onderwijsgerelateerde. Hoe kon ik daar nu vanuit strategisch oogpunt naar kijken, en erop acteren?”

Ruud: “Voor mij was het de wens om me te verdiepen in de strategische kant van onderwijskundig leiderschap. Oftewel: hoe zorg ik voor verandering, hoe houd ik die op gang en hoe borg ik die voor de lange termijn?

Jaren geleden deed ik de MEL, dus ik had al een stevige basis. Maar ik werd nieuwsgierig naar de laatste inzichten. SOL voorzag perfect in die behoefte, omdat 4 opleidingsdagen heel behapbaar zijn. Perfect om mijn kennis op te frissen, en tegelijkertijd mezelf opnieuw tegen het licht te houden.”

Was een specifieke ontwikkeling in jullie school aanleiding om SOL te volgen?

Ruud: “Voor mij was dat de ontwikkeling waar ik nu dagelijks mee bezig ben: de onderwijsontwikkeling van de onderbouw. We zijn bezig 2 vormen van onderwijs te verweven: de reguliere vorm en een gepersonaliseerde.”

Klaartje: “Bij mij waren het meerdere ontwikkelingen. Onder andere  een curriculumherziening en het projectmanagement daaromheen, en de afnemende studentenaantallen. Bij al die ontwikkelingen zijn veel keuzes te maken. Hoe doe ik dat op een onderbouwde manier?

Zo zijn er bij de curriculumherziening bijvoorbeeld keuzes te maken over het team: welke samenstelling past bij de herziening? En waarom dan, vanuit welke theorie?”

Hoe draagt SOL bij aan die ontwikkeling(en)? Of: wat brengt SOL bij jou en op je school teweeg?

Klaartje: “Die onderwijskundige onderbouwing die ik zocht, daar sta ik nu steviger in. Alles wat we doen, iedere keuze die we maken, moet geworteld zijn in onze visie op leren, op onderwijs en uiteindelijk ook op toetsing. Dat is mijn mantra geworden.

Zo stel ik nu veel vaker kritische vragen vanuit onze onderwijsvisie. Bijvoorbeeld in het teamoverleg of MT: ‘We hebben dít afgesproken, maar wijken daar nu vanaf. Waarom?’ Dat helpt me ook om uit de waan van de dag te stappen, en het grotere plaatje te blijven zien.”

Ruud: “Ik merk dat ik weer op andere manieren naar situaties kijk. Dat is te danken aan mijn hernieuwde kennis van onderwijskundige achtergronden en theoretische modellen.

Zo is er een model om een vraagstuk drastisch te versimpelen, ook al is het nog zo complex. Ik realiseerde me daarbij dat dát een van mijn belangrijkste taken is. Want als ik ‘grote problemen’ terugbreng tot kleine stapjes in de juiste richting, komen we dichterbij de oplossing. Dan maak ik complexe vraagstukken minder spannend en intimiderend. Niet alleen voor mezelf, maar juist óók voor mijn collega’s. Echt een eye-opener.”

Jullie volgen SOL met collega-schoolleiders uit verschillende onderwijsstromingen. Heeft dat (meer)waarde?

Klaartje: “Ja, want nu besef ik dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten. Het maakt niet uit waar we vandaan komen, we staan allemaal voor dezelfde vraagstukken. In de gesprekken met elkaar konden we daar heerlijk op voortborduren en verdiepen.”

Ruud: “Ik had hetzelfde inzicht. Die herkenning bij elkaar relativeert én inspireert. Want uiteindelijk zitten we er met hetzelfde doel: onze school beter maken. Iedereen was erg nieuwsgierig naar elkaars ervaring en aanpak.

Daarbij merkte ik hoe bepalend de context is voor hoe je die vraagstukken aanpakt. Zo is de sturing van bovenaf op HBO’s groter, terwijl wij meer vrijheid hebben om zelf ontwikkelingen op gang te brengen.”

SOL is een relatief korte opleiding. Wat vonden jullie van deze opzet?

Ruud: “Zoals ik al eerder zei: de korte duur vond ik fijn. Tegelijkertijd is de inhoud van SOL tóch sterk theoretisch onderbouwd.

Daarnaast viel het me op hoeveel je meekrijgt in slechts 4 dagen. Zo is er ook ruim aandacht voor persoonlijk leiderschap: wie ben ik? Hoe werk ik onder druk? Hoe gedraag ik me in bepaalde situaties? Door dat soort waardevolle vragen heb ik mezelf weer beter leren kennen als schoolleider.

Naast het ‘formele’ gedeelte van de opleidingsdagen, krijgen we veel ruimte om met de theorie op een praktische wijze aan de slag te gaan. Dat doen we vooral met elkaar: de studenten onderling, met begeleiding van de docenten.”

Klaartje: “Ook ik vond de opzet heel behapbaar. Ook omdat je niet veel hoeft voor te bereiden buiten de opleidingsdagen om. Zo is SOL een hele laagdrempelige manier om met gelijkgestemden uit de waan van de dag te stappen. Voor een moment van reflectie, op jezelf en je organisatie.

Omdat de opleiding zo kort is, is er in principe weinig ruimte voor ‘maatwerk’. Zo ben ik zelf benieuwd naar de financiële aspecten van het onderwijs: hoe lopen de geldstromen, bijvoorbeeld. Daar gaat de opleiding niet specifiek over. Maar het kwam wel ter sprake, en er was ruimte om vragen te stellen. Zo kreeg ik toch veel aangereikt over die financiële kant.

Uiteindelijk levert SOL me veel meer op dan ik had durven hopen. Dat is ook te danken aan de docenten, zoals Rob Mioch. Hij is rustig en aandachtig, luister, stelt de juiste vragen en stelt je op je gemak.”

Op 5 november 2024 start een nieuwe groep SOL-studenten. Er zijn nog plaatsen beschikbaar.