De inzet van ICT bij gepersonaliseerd leren vanuit de beroepspraktijk
Erik Bekkering (november 2018)
De studentenpopulatie die elk jaar start met de MBO opleiding Dienstverlening, Helpende Zorg en Welzijn (HZW) niveau 2 is heel divers. De studenten verschillen in leeftijd, achtergrond, cognitief vermogen en vooropleiding. Alle studenten volgen een uniforme leerroute, onafhankelijk van de grote verschillen. Dit veroorzaakt motivatieproblemen bij diegenen die menen het al eerder geleerde te moeten “overdoen” en achterstand bij die studenten die in hun vooropleiding nog nooit met Zorg en Welzijn in aanraking zijn geweest. Iedereen doet 2 jaar over de opleiding.
Als onderwijsdirecteur en direct leidinggevende van het team HZW besloot ik samen met het team de opleiding aan te passen naar een gepersonaliseerde leerroute, waarbij studenten laten zien wat zij reeds kennen en kunnen en zij in eigen tempo de opleiding kunnen doorlopen. Hierdoor wordt recht gedaan aan de verschillen tussen de studenten. De invoer van de nieuwe kwalificatiestructuur binnen het MBO en de opdracht om opleidingen hierop beter in te richten vanuit het bestuur van MBO Utrecht was mede aanleiding tot deze verbetering van het onderwijs. In de publicaties die over gepersonaliseerd leren geschreven zijn wordt gesteld dat het gebruik van ICT-middelen hierbij essentieel is. ICT is echter een breed begrip, welke middelen ondersteunen dan het leren bij een gepersonaliseerde leerroute? Welke ICT-middelen bestaan hier specifiek voor? Zijn deze succesvol? Deze vragen zijn de aanleiding geweest voor dit onderzoek.
De hoofdvraag in dit onderzoek luidde: “Op welke wijze kan de inzet van ICT bijdragen aan een gepersonaliseerde leerroute voor niveau 2 studenten in het MBO?”. Voor het onderzoek zijn interviews gehouden met ontwikkelaars, leidinggevenden en docenten van scholen waar een gepersonaliseerde leervorm is ingevoerd, soms nog in een experimenteel stadium. Volgens de geïnterviewden is het gebruik van ICT-middelen bij het vormgeven van een gepersonaliseerde leerroute voor MBO niveau 2 studenten essentieel. Om studenten bij het leerproces het curriculum onafhankelijk van tijd en plaats te kunnen laten benaderen is een ICT-systeem een voorwaarde. De meeste scholen maken al gebruik van een Elektronische Leer Omgeving (ELO).
Er zijn ter ondersteuning van het leerproces voor de studenten geen specifieke ICT-middelen vereist die een gepersonaliseerde leerroute mogelijk maken, zoals video-lessen, elektronische (online) boeken etc. Deze hebben geen bewezen succes en voegen volgens de studenten geen waarde toe aan het leren. In de onderwijs-ondersteuning zijn ICT-middelen een vereiste. Als studenten individueel een leerroute doorlopen waarbij opdrachten niet in een vaste volgorde uitgevoerd hoeven te worden, of wanneer studenten in een verschillend tempo de opleiding kunnen doorlopen, is het noodzakelijk dat de leerroute en de vorderingen van de studenten eenvoudig oproepbaar zijn door de studenten en de coaches. Er zijn inmiddels speciale ICT-toepassingen ontwikkeld voor onderwijsondersteuning bij gepersonaliseerd leren. Een aansprekende manier van het presenteren van de vorderingen helpt bij het gesprek met de coach en vergroot de motivatie voor het leren.
Alle geïnterviewden benadrukten daarnaast het belang van een coach in de gepersonaliseerde leerroute. Bij gepersonaliseerd leren is de relatie tussen coach en student essentieel. Zij bepalen gezamenlijk de te nemen stappen en de af te leggen leerroute. De coach heeft invloed op de motivatie van de student voor het leren en vergroot het eigenaarschap van de student voor het leren.
Klik hier om naar een overzicht van de meesterproeven te gaan.