Leren van pilots
Over het wel en/of niet leren rondom innovatieve onderwijsprojecten binnen Het College Weert en de factoren die daarbij een rol spelen.
Arjan Middelveld April 2020
Samenvatting
We werken in een organisatie waarbij het onderwerp ‘leren’ iedere dag onderwerp van gesprek is. Het gaat dan over gesprekken tussen docent en leerlingen maar ook tussen professionals onderling. Dit laatste wekt al geruime tijd mijn interesse, met name in de context van pilots en onderwijsvernieuwingen. Ik loop al langere tijd met de vraag rond of en hoe wij als professionals leren van pilots en waarom we daar met elkaar ogenschijnlijk zo weinig over praten. In de aanloop naar dit onderzoek werd tijdens voorbereidende gesprekken met collega’s al snel duidelijk dat er uiteenlopend gedacht werd over het onderwerp ‘leren van pilots’. Ik bemerkte veel kritische opvattingen en tevens teleurstellingen uit het verleden. Daarnaast bemerkte ik ook een ‘honger’ om over dit thema te praten.
Denken over leren van pilots
Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in hoe medewerkers denken over leren van onderwijskundige veranderingen en pilots. Het tweede doel is om op een totaal nieuwe manier met collega’s in gesprek te komen over het onderwerp wel of niet leren van pilots en de factoren die daarbij een rol spelen. In dit onderzoek is de gedachte van White (2008) over narratieve therapie en externaliserende gesprekken daarom gebuikt om met collega’s in gesprek te komen over opvattingen en ervaringen. Door met mensen in gesprek te gaan over gebeurtenissen waarbij het leren en het niet leren van pilots wel merkbaar was maar niet direct een negatieve invloed had. Deze gesprekken hebben met negen collega’s plaatsgevonden, en met name de positieve opvattingen en ervaringen zijn gebruikt om te komen tot de start van het nieuwe verhaal.
Wat staat leren in de weg?
In dit onderzoek stond een conceptueel model centraal met daarin onderwerpen uit de theorie. Onderwerpen zijn onder andere: organisatorisch leren, individueel leren, wel/niet leren, pilots en onderwijsvernieuwing. De opvattingen en ervaringen hierover zijn met drie schoolleiders en zes docenten besproken. Uit de gesprekken kwam naar voren dat een aantal opvattingen veel werd genoemd. Het ging om opvattingen over prioritering van leren, de facilitering van het leren, een duidelijk leerdoel en intrinsieke motivatie. Bij met name de eerste twee opvattingen werden veel ervaringen gedeeld. Zo deelt men de mening dat de evaluaties rondom pilots gebrekkig zijn en er na afloop van een pilot niet of nauwelijks over leren wordt gesproken om zodoende weer van elkaar te leren. Daarnaast deelt men de mening dat praktische belemmeringen het leren van pilots in de weg staan. Denk dan aan roosters die lastig aan te passen zijn en het gemis van gezamenlijke overlegmomenten om te evalueren.
Wat bevordert leren?
Ondanks de negatieve opvattingen en ervaringen zijn er ook positieve zaken opgemerkt. Duidelijk werd dat alle respondenten het prettig vonden om over het ‘leren’ te praten. Klaarblijkelijk wordt dit gesprek op alle lagen binnen de organisatie gemist maar wel zeer gewaardeerd. Daarnaast geeft een groot aantal respondenten aan gemotiveerd te zijn om te leren.
Deze positieve ervaringen zijn de basis voor het nieuwe verhaal rondom ‘leren van pilots’ op Het College. De voornaamste aanbevelingen zijn daarom:
- ruimte maken voor het gesprek over leren,
- dit gesprek faciliteren en
- samen nadenken over een duidelijke visie op leren.
Focus
De voornaamste consequentie voor de organisatie is focus. Het start bij de wil om met elkaar in gesprek te gaan en hier tijd voor te maken. Binnen bestaande middelen kan dit op een creatieve manier vormgegeven worden. Bijvoorbeeld door het thema een vast onderdeel te laten zijn van teamleidersoverleg, vakgroepoverleg, teamoverleg en jaargesprekken. Daarnaast kan een consequentie zijn dat Het College leert om minder vernieuwingen, pilots en creatieve ideeën tegelijkertijd uit te voeren. ‘Less is more’, gun jezelf de tijd om dingen goed te doen. Tot slot is het van belang om rekening met elkaar te houden. Het lijkt alsof we binnen het onderwijs nooit goed genoeg leren en we onszelf een zware norm opleggen als het gaat om ‘leren’. Blijf daar het open gesprek over voeren.
