Schoolleider in een superdiverse stad: Amsterdam-Berlijn-Oslo

Europese steden ‘internationaliseren’ in hoog tempo. Met voor schoolleiders nieuwe uitdagingen. Sterker nog, misschien wel een compleet nieuwe vakbekwaamheid: de grootstedelijke schoolleider moet stadsbekwaam zijn.

Maar wat is dat, ‘stadsbekwaam’? En wanneer ben je dat? “Hiervoor zijn nog geen praktische handboeken, geen ‘best practices’ om uit voor te lezen”, aldus Frans Grobbe, verantwoordelijk voor de internationale activiteiten van NSO-CNA.

Wel weten we dat collega’s in andere grote Europese steden voor dezelfde vragen staan, zoals:

• Beter omgaan met grote diversiteit en culturele verschillen in klassen en teams
• Meer gelijke kansen creëren voor leerlingen met verschillende (sociaal)economische achtergronden
• Versterken en bewaken van een veilig schoolklimaat
• Ontwikkelen van betere werkrelaties met anderen ‘rondom de school’

Daarom heeft NSO-CNA – samen met de Amsterdamse schoolbesturen VO – een meerjarig programma ontwikkeld voor schoolleidersuitwisseling tussen Amsterdam, Berlijn en Oslo. Alle drie zijn het Europese hoofdsteden met gelijksoortige leiderschapsvragen in en om de scholen.

‘Hiervoor zijn nog geen handboeken of best practices’

Schoolleidersuitwisseling als master-module en pionierswerk

De samenwerking heeft geleid tot een nieuwe keuzemodule in de MEM. Schoolleiders bezoeken Berlijn of Oslo en ontvangen hun collega’s ook zelf in hun eigen school. “Op die reizen ontmoeten schoolleiders elkaar en verdiepen zich in elkaars stadspraktijk. Met als doel de eigen stadsbekwaamheid en het professioneel zelfbewustzijn van de schoolleidersrol te vergroten.”

Maar dat niet alleen. “Het is ook pionierswerk van zo ongeveer de eerste generatie schoolleiders in deze superdiverse stadspraktijk. Een nieuw domein, dat de deelnemers samen ontginnen. Zodat leidinggevenden van nu én in de toekomst weten wat werkt om de uitdagingen het hoofd te bieden.”

Kennis verzamelen en vastleggen

Frans benadrukt dat het veel verder gaat dan kennisnemen van ‘hoe anderen het doen en wat wij daarvan kunnen leren’. “Je werkt hier écht aan de ontwikkeling van nieuwe kennis in een nieuw veld. Niet door op zoek te gaan naar pasklare antwoorden, maar door vergelijkend onderzoek om de eigen praktijk beter te doorgronden.” Daarbij zijn Berlijn en Oslo uitstekend vergelijkingsmateriaal.

De resultaten worden natuurlijk vastgelegd:

“Alle deelnemers leveren voor deze module een bijdrage aan het ‘gezamenlijke reisverslag’. Daarin verzamelen we alle kennis. Dat kan worden aangevuld met wat we al wél weten, om zo met elkaar bij te dragen aan de nieuwe stadspraktijk van de schoolleider. Naast het gezamenlijke reisverslag werken de deelnemers aan een ‘leiderschapsuitdaging’ in hun eigen school en doen ook hier verslag van.”

Praktijknetwerk van schoolleiders in de stad

Deelnemers aan de uitwisselingen worden ‘automatisch’ onderdeel van een praktijknetwerk dat lokaal 2 x per jaar de ontwikkeling van de schoolleiderspraktijk in de grote stad bespreekt. Ook ontstaan internationale relaties tussen scholen met aanvullende uitwisseling. “Er ontstaan langdurige werkrelaties. Een netwerk van pioniers die samen ontdekken wat stadsbekwaamheid is en welke vaardigheden daarbij horen.”

Hoewel dit een Amsterdams initiatief is, is deze module ook toegankelijk voor schoolleiders uit andere grote steden. “Het belangrijkste is dat je nieuwsgierig bent naar de grootstedelijke context van je schoolleiderschap. En dat je openstaat voor een diepgaande, praktijkgerichte uitwisseling met buitenlandse collega’s.”

Berlijn 19-22 april 2020

De eerstvolgende reis is naar Berlijn en staat open voor eindverantwoordelijk schoolleiders van VO én PO (maximaal 12). De Berlijnse scholen zijn geselecteerd op basis van hun actuele veranderopgaven door onze Berlijnse samenwerkingspartner Proschul. (https://www.berlin.de/sen/bildung/unterstuetzung/proschul/)