Schoolleider in Nepal

Schoolleiders van over de hele wereld kunnen veel van elkaar leren. Oók van Nepalese collega’s. Ondanks (of juist dankzij!) dat de (onderwijs)situatie daar heel anders is.

Filmregisseur Aart van Asperen (maker van onze films) is meerdere malen in Nepal geweest. Dit jaar was hij er voor het eerst namens het bestuur van de stichting Hart4onderwijsNepal om ‘scholarships’ af te leveren: “Bedoeld voor kinderen uit de allerarmste gezinnen, zodat ze naar school kunnen.”

Om de schoolpakketten op de goede plekken te krijgen, reisde hij naar verschillende afgelegen dorpen. Hij ontmoette daarbij veel ouders, docenten én natuurlijk schoolleiders.

“Daar gaat het vooral over leven en overleven” ~ Aart van Asperen

Typische uitdagingen van de Nepalese schoolleider

“Wat opvalt, is hoe anders de Nepalese schoolleider bezig is. Daar gaat het vooral over leven en overleven. Oftewel: over de basislevensbehoeftes.” Aart geeft vele sprekende voorbeelden hiervan:

Kinderen die niet komen
“Ouders in Nepal houden hun kinderen al snel thuis van school. Onderwijs levert immers niet direct geld op. Als je niets hebt, stuur je je kinderen liever uit bedelen of laat je ze werken.

Daarom zijn er scholen die een maaltijd verzorgen voor de kinderen. Zo kunnen ouders wat geld besparen en hebben ze een extra reden om hun kinderen te sturen. Bovendien kun je op een lege maag niet leren.”

Kinderen die vaak wegblijven lopen ook snel achter. “Ook daar zoekt de Nepalese schoolleider oplossingen voor. Zoals veel herhalen van de leerstof. Zodat deze kinderen niet teveel missen. En soms passen ze heel slim de lesroosters aan in een oogstweek.”

Ontbrekend sanitair
Een ander voorbeeld waar we ons in Nederland weinig bij voor kunnen stellen: “Sanitair. Op sommige scholen ís dat er gewoon niet. Wat je dan ziet: vrouwen die niet of weinig drinken, zodat ze niet overdag, als het licht is, de bosjes in hoeven te duiken. Hoe regel je sanitair, als er simpelweg geen geld is?

En áls er overigens sanitair is, laat die meestal te wensen over. Hygiëne is dan ver te zoeken. Temeer omdat Nepalese kinderen vaak niet gewend zijn om hun handen te wassen.”

Weggeslagen wegen
Veel uitdagingen zijn sterk regiogebonden. “Iets wat van grote invloed is, zijn de onverharde wegen en paden. Het gebeurt regelmatig dat deze weggeslagen worden tijdens de moesson, die maanden duurt. Waardoor kinderen, die vaak ver van school wonen, dus niet kunnen komen. Tja, hoe los je dát op als schoolleider?

Er is dus veel minder vanzelfsprekend. Schoolleiders moeten veel meer improviseren omdat ze wél gedreven zijn om iedereen goed onderwijs te bieden.”

Cultuurverschillen
Er zijn ook cultuurverschillen. Door deze andere kijk op zaken hebben Nepalese schoolleiders uitdagingen die voor ons onbekend zijn. “Zoals hoe er met menstruatie wordt omgegaan. Als een meisje ongesteld is, mag ze niet in de keuken komen. En ze mag geen contact hebben met broertjes. Ook niet op school, dus moet ze thuisblijven.”

Daarnaast is er een groot cultuurverschil tussen privé- en regeringsscholen. “De kwaliteit van zowel docenten als schoolleiders ligt bij privéscholen veel hoger. Op een regeringsschool ben ik een schoolleider tegengekomen waarvan ik dacht: die heeft dringend behoefte aan een opleiding van NSO-CNA.”

Kortom:

Gedeelde uitdagingen van schoolleiders in Nepal en Nederland

Maar niet alles waar Nepalese schoolleiders mee te maken krijgen, is moeilijk voor te stellen. Ze delen ook uitdagingen met hun Nederlandse vakgenoten:

Pesten
“Ook in Nepal worstelen ze met pestgedrag. De kinderen dragen hetzelfde uniform, maar weten dondersgoed wat de onderlinge verschillen zijn. In Nepal gaat het dan vooral over het kastenstelsel. Dat is officieel afgeschaft, maar speelt nog steeds een grote rol.

Bij spelletjes zie je bijvoorbeeld dat kinderen uit lagere kasten buitengesloten worden en langs de kant zitten. Het is – net als in Nederland – moeilijk om hier de hele tijd scherp op te zijn. Dit gedrag voorkomen is net zo lastig als hier.”

Wisselwerking met de omgeving
Een andere overeenkomst is (politiek) manoeuvreren in de omgeving:

“Als je in Nepal een school leidt – overigens ook als je als westerling gezinnen en scholen financieel ondersteunt – heb je met de hele gemeenschap te maken. Net als in Nederland (NSO-CNA heeft niet voor niets de module School en Omgeving), alleen komt het heel anders tot uiting:

Zo kun je in Nepal niet het ene gezin sponsoren en een ander uit dezelfde buurt niet. Dan breekt de pleuris uit.

Daarnaast heb je vaak te maken met spelers die je niet kunt negeren: zoals de landeigenaar die gul een deel van zijn land heeft afgestaan voor de school. Die moet je te vriend houden.”

De grootste overeenkomst tussen schoolleiders in Nepal en Nederland

Nepalese schoolleiders zijn niet allemaal even goed opgeleid; er is daar geen NSO-CNA. Maar gekwalificeerd of niet, er is iets wat schoolleiders daar en hier vaker wel dan niet gemeen hebben:

“Bevlogenheid en betrokkenheid. Die zich natuurlijk richt op de kinderen: zorgen dat zij onderwijs genieten om zichzelf te ontplooien.” Waaraan Aart die kwaliteiten zag?

“Aan de juf die langs de deuren gaat van kinderen als ze niet op komen dagen.

Aan een andere juf die, toen ze 12 jaar geleden begon, alleen jongens in de klas had. Door met alle ouders te gaan praten is de verhouding nu 50-50, vertelde ze trots.

Aan de creativiteit waarmee ze problemen oplossen met beperkte middelen. Bijvoorbeeld door bij gebrek aan wandkaarten deze zelf op de muur te schilderen.

En aan zoveel andere dingen, die ik onmogelijk allemaal kan opnoemen…”

Aart heeft van zijn bezoek een film gemaakt die hij nog aan het monteren is. Een fragment daaruit kun je hieronder bekijken.

Wil je meer weten over de stichting Hart4onderwijsNepal? Bezoek www.hart4onderwijsnepal.nl.

Toelichting bij de foto’s:

1. Aart van Asperen aan het filmen: Aart filmt en is tegelijkertijd onderdeel van de ceremonie.
2. Meisje poseert apetrots in haar nieuwe uniform voor het schoolbord. Later in het dorp wilde ze niet in haar dagelijkse, gescheurde, kleding op de foto. Ze rende weg.
3. Schoolhoofd Dhading op zijn kantoor, met schema’s en agenda’s op de muur. Maar het is ook de veiligste plaats om de eieren te bewaren…
4. Kinderen krijgen hun schoolpakketten en helpen elkaar bij het passen van de kleding.