De schoolleider: van held naar Minstreel?

Op 7 november organiseert NSO-CNA haar jaarlijkse inspiratiedag. Deze keer over de strategische rol van de schoolleider. Ton ten Broeke verzorgt deze dag een workshop over deze rol en de vraag of de schoolleider eigenlijk wel in control kan zijn. Hij schreef een blog om het thema vast wat op te warmen.

De held

Een veel voorkomende opvatting van de leider, bijvoorbeeld een schoolleider, is dat hij/zij een persoon is die een bepaalde formele positie bezit en die van daaruit de mogelijkheid heeft om leiding aan anderen te geven op de school. Dit noemen we formeel leiderschap. De leider is de held en moet voldoen aan de hoge verwachtingen die de geleiden van hem hebben. Zo zet deze leider de koers en visie uit van de school, zodanig dat elke teamleider en docent toegerust is om die koers en visie te realiseren. Daarnaast monitort de leider op een inspirerende of coachende manier het gedrag van de teamleiders zodat iedereen bij de les blijft. Belangrijk vanuit dit idee is dat de leider karaktereigenschappen en gedragingen van een held in zich moet hebben om effectief de visie te kunnen implementeren. En een belangrijke overtuiging is dat datgene wat de leider is of doet meetbaar en aanleerbaar is. Dit zie je terug in het aanbod van de talloze trainingen zoals de vele persoonlijke effectiviteitstrainingen, leiderschapstrainingen, etc., etc.. Deze trainingen helpen de schoolleider als held zich te ontwikkelen zodat hij effectiever is en zijn schoolresultaten behaalt.

Iedereen heeft een strategische rol

Een andere manier om tegen leiderschap aan te kijken is precies omgekeerd, alle mensen binnen de school kunnen bijdragen aan de plannen en toekomstvisies. De held is niet meer, de teamleden doen volop mee. De strategische rol en verantwoordelijkheid ligt bij iedereen. Op vele plekken zijn docenten bezig met de vragen over hoe het verder moet. Leiderschap is dan vervolgens het actief op zoek gaan naar die plekken, gesprekken, groepjes en dergelijke waarin het over die thema’s gaat. Waar het gaat over de vragen die te maken hebben met de koers en visie van de school. De kern van deze manier van kijken en doen is niet ‘dit is wat er aan de hand is en jullie moeten nu dit en dit gaan doen’, maar ‘dit is de visie waar ik mee bezig ben om te realiseren en dit zijn de zaken waar ik mij druk over maak’, herkennen jullie dat, waar zijn jullie mee bezig? En zijn er dingen die we aan elkaar kunnen verbinden voor het verbeteren van onze schoolresultaten. ‘Ik ben omdat wij zijn.’

Schoolleider als minstreel

De schoolleider verandert dus van een held die fier op zijn troon zit, naar een verbinder die ontmoetingen op spoort, stimuleert, faciliteert en de ruimte geeft om van invloed te zijn. De schoolleider is dan de minstreel van de school en creëert mede een ruimte waarin mensen elkaar verhalen vertellen, betekenis geven aan ontwikkelingen en richting kiezen.

Deze blog is gebaseerd op het boek ‘Het Et-cetera Principe’ van Thijs Homan (2013).

Ton ten Broeke is docent van de module Veranderen en Innoveren NSO-CNA

Klik hier voor meer informatie over de inspiratiedag.