Leren onderzoeken van en in sociale complexiteit

Het is gemakkelijk om over onderwijs en schoolleiderschap te denken in abstracties. We lezen bijvoorbeeld vaak dat onderwijs draait om ‘de leerling en de leraar’, en dat ‘de schoolleider’ ertoe doet. En ook is wensdenken over onderwijs en schoolleiderschap gemakkelijk: te makkelijk worden ideaaltypische oplossingen gesuggereerd waarin alles goed komt, maar waarin voorbij wordt gegaan aan de feitelijke praktijk. Abstracties en wensdenken kunnen inspireren, maar ook frustreren. In deze bijdrage voor het 10-jarig jubileumnummer van de De Nieuwe Meso beschrijven Floor Basten en Bart Schipmölder hoe ze binnen de master Educational leadership met onderzoek iets anders proberen te bewerkstelligen. Lees verder ›

Post-humanisme in het onderwijs

De mens staat centraal in ons onderwijs. Al sinds het begin. En dus denken en doen we ‘antropocentrisch’. Toegegeven, dat heeft ons in sommige opzichten ver gebracht. Tegelijkertijd is er van alles mis met dit perspectief op de wereld, volgens Floor Basten:

“In de westerse wereld staat de mens bovenaan in een hiërarchie, als kroon op de schepping. Daardoor zijn we de niet-menselijke wereld als gratis supermarkt gaan behandelen. Zo wordt onze leefomgeving steeds slechter. Als we zo doorgaan, weten we dat het fout afloopt.” Lees verder ›

Wat kun je met complexiteit in het hier en nu?

Een interview met Ingmar Kappers over Sense-making en sociale complexiteit.

Sociale complexiteit stelt steeds hogere eisen aan schoolleiders: aan hun menselijk vermogen om die complexiteit waar te nemen, te duiden en erin te handelen. ‘Sensemaking’ wordt dat genoemd. Maar Ingmar Kappers spreekt liever over ‘complexiteitsdoen’. Lees verder ›

Interactieve filmlezing over ‘Schoolleiderschap in sociaal complexe tijden’

Op ons 35-jarig jubileum geeft ook Robbert Braak een workshop: een interactieve filmlezing over het thema van de dag. Hieronder trakteert Robbert ons alvast op een ‘trailer’.

Kun je al iets vertellen over jouw workshop?

Lees verder ›

Erik Koopmans op de Denali in Alaska (deel 2)

Wat is succes? Is dat een doel bereiken? Of is dat een goed proces, doel gehaald of niet? Is het misschien zelfs puur de (unieke) ervaring, los van proces en doel?

Erik Koopmans kan die vragen als geen ander beantwoorden. Hij is weer terug van zijn expeditie naar Alaska, waar hij met 2 vrienden de Denali beklom. Daarover interviewden we hem al vóór zijn avontuur.

Hoe is het hem en zijn team vergaan? Welke antwoorden heeft hij op bovenstaande vragen over succes? Maar we vroegen hem eerst die ene onvermijdelijke vraag: Lees verder ›

De schoolleider anno 2024

Lef tonen op een hoopvolle plek

Ooit spraken we over het ‘schoolhoofd’. Toen werd het ‘schooldirecteur’. Inmiddels zeggen we ‘schoolleider’. Niet alleen de titel wijzigde, ook de rol van leidinggevenden in het onderwijs is ingrijpend veranderd. De schoolleider van nu staat voor grote uitdagingen. We kennen ze allemaal: het lerarentekort, kansengelijkheid, diversiteit en inclusiviteit…noem maar op. De maatschappij lijkt steeds complexer te worden en sneller te veranderen. Toch is het vak van de schoolleider nooit mooier geweest. Althans, dat betogen Ilse van Hal en Frank Schreibers, beiden NSO-CNA-docenten. Waarom vinden zij dat? En wat heeft de schoolleider anno 2024 volgens hen nodig? Lees verder ›

Ik moet beter gaan luisteren: over de top-10 lijstjes voor goed leiderschap

Inge is beginnend schoolleider. Ik sprak met haar in het kader van haar leiderschapsontwikkeling. Ze bracht in dat ze beter ‘moest’ gaan luisteren. Ik vroeg haar hoe ze bij dit leerdoel kwam. Daarop vertelde Inge me over een collega die altijd haar verhaal bij haar kwijt wilde. Maar het lukte Inge steeds minder goed om ernaar te luisteren. En dat zat haar dwars. Want over leiderschap had ze geleerd dat ‘goed luisteren naar je medewerkers’ belangrijk is. Lees verder ›

Hoe doen we recht aan sociale complexiteit?

Een interview met Peter Rombouts

Onze samenleving wordt steeds complexer. Althans, zo voelen we dat – zeker ook in het onderwijs. Alles is met alles verbonden, het geheel is veel te veel. Om daar grip op te houden, vereenvoudigen we graag: niet alleen de thema’s waar we mee te maken krijgen, maar ook de mens zelf. We begrenzen, fragmenteren en versimpelen – uit zelfbehoud.

Peter Rombouts – organisatie- en veranderkundige én drievoudig wereldkampioen Argentijnse Tango – begrijpt die behoefte maar al te goed. Lees verder ›

Code oranje voor code rood

Recensie Code Rood

Eric van ’t Zelfde (2023).  Hoe Oranje en Groen het succes in teams bepalen. Boom

In het voorjaar van 2023 reageerde Lobke Vlaming van Ouders & Onderwijs op Linkedin fel en kritisch op een interview met Eric van ’t Zelfde over een door hem bedachte methode. Van ’t Zelfde deelt mensen in in drie categorieën: groen, oranje en rood, en Vlaming viel over het oordelende karakter van deze methodiek. Alleen was ze in haar reactie net zo oordelend. Daarom reageerde ik op mijn beurt op Linkedin met enige verbazing: ik miste nieuwsgierigheid naar elkaar. Inmiddels heb ik op verzoek van De Nieuwe Meso Code Rood gelezen, het boek dat Van ’t Zelfde schreef over zijn methode, en ik ervoer hetzelfde als Vlaming: de stelligheid in zijn schrijfstijl en het oordelende richting personen, riep bij mij tijdens het lezen regelmatig een stevig kritisch oordeel op richting de auteur: ‘Zo ga je niet met mensen om. Problemen in een organisatie zijn nooit toe te schrijven aan alleen het individu.’ Lees verder ›

Alleen samen overstijgen we de waan van dag

In de afgelopen jaren is het belang van de schoolleider voor de kwaliteit van onderwijs veelvuldig benadrukt. Het schoolleidersregister PO nam zelfs dit najaar het initiatief tot een radiocommercial waarin de schoolleider in het zonnetje werd gezet. De Onderwijsraad adviseerde al in 2018: ‘zet in op een strategische rol voor schoolleiders’. En terecht.

Hoge verwachtingen van de individuele schoolleider

Maar ik maak mij zorgen over de toenemende werkdruk bij die individuele schoolleider. Lees verder ›