Van uitgeblust naar weer bevlogen
een coachingstraject in het VO

EEN KERSTBLOG

Wie herinnert zich niet het kerstverhaal dat die ene fijne meester altijd vertelde op de laatste schooldag voor de kerstvakantie? Dat verhaal dat begon met een en al treurnis? Dat je na tien minuten dacht: ‘Dit komt nooit meer goed.’? En dat het dan toch goed kwam? En dat de slechterik eigenlijk niet zo slecht was? En dat er een les voor ons allen in zat? Zulke verhalen maak ik in mijn werk als opleider en coach regelmatig mee.

EEN TREURIGE SITUATIE

Er was eens een coach, die voor een nieuwe opdracht werd ingehuurd. De opdrachtgever was een conrector die over personeel ging, nog niet zo lang werkzaam op deze school. Ze had een aantal probleemgevallen in beeld gebracht en gerubriceerd: ‘op weg naar de uitgang’, ‘externe coaching’, ‘interne coaching’ en ‘aandacht teamleider’. Het geval ‘externe coaching’ was in haar woorden ‘een oudere, uitgebluste docent economie die onderwijsvernieuwing blokkeerde en nauwelijks met zijn sectiegenoten communiceerde’. En er was bij hem sprake van toenemend kort ziekteverzuim. De coach moest maar eens een kennismakinggesprek gaan voeren en kijken of er nog iets mogelijk was.

NOG MEER TREURNIS

De docent economie zat er gebogen bij. De coach moest alles uit de kast halen om hem aan het praten te krijgen. Met veel zuchten en hoofdschudden en fronsen vertelde hij dat hij zich had teruggetrokken als sectievoorzitter omdat er een nieuw onderwijsconcept was ingevoerd. Een concept, waar hij niets mee had en waarvan hij niet wist hoe hij dat moest doorvoeren in zijn curriculum. Het leek wel of alles wat hij altijd goed gedaan had, ineens fout was. Terwijl hij altijd goede examenresultaten had gehad en hoge leerlingtevredenheid. Hij wilde niets blokkeren, maar was niet bereid om te experimenteren in de hoogste klassen. Zijn belangrijkste taak was: de leerlingen goed voorbereiden op het eindexamen. Hij bezocht de sectievergaderingen niet meer, omdat het alleen nog maar ging over de vernieuwingen in de onderbouw. Zijn oude ‘maatjes’ waren vertrokken, de nieuwe collega’s waren jong en gingen vol voor het nieuwe onderwijsconcept. De nieuwe conrector had nog nooit een individueel gesprek met hem gevoerd. Hij wist hoe ze over hem praatten: ‘die ouwe knar die niks nieuws wil’. Zijn ziekmeldingen beperkten zich tot overleggen en studiebijeenkomsten, zijn lessen gingen altijd door.

DE OMMEKEER

Toen vroeg de coach naar zijn start in het onderwijs. De docent ging rechtop zitten en vertelde met toenemend enthousiasme over hoe hij een oude economiemethode die nog jaren gebruikt moest worden, had aangepast. Hoe hij samen met collega’s eigen lesmateriaal maakte en hoe leuk de leerlingen dat vonden. Hoe de sectie samenwerking zocht met Geschiedenis en Aardrijkskunde en thematisch projectonderwijs gaf, al ver voor de invoering van profielwerkstukken.

Hier zat geen ouwe knar die onderwijsvernieuwing blokkeerde. Hier zat een eenzame werknemer, die geen aansluiting vond bij nieuwe collega’s en nieuw onderwijs. Zijn energiebronnen, waaruit hij zoveel had geput en die hem zo’n bevlogen leraar hadden gemaakt, waren opgedroogd door de veranderingen en gebrek aan persoonlijk contact in de school. Er waren te weinig nieuwe bronnen om hem te motiveren voor de ontwikkelingen.

DE GOEDE AFLOOP

Na acht zittingen was de uitgebluste docent verdwenen. Met zijn eerdere bevlogenheid als uitgangspunt zochten we naar mogelijkheden om opnieuw met energie en plezier te kunnen werken. Zijn grootste zorg was: worden leerlingen in het nieuwe curriculum voldoende voorbereid op de eisen in de bovenbouw? Hij was expert op het gebied van de exameneisen. Hij kwam zelf op het idee, om het nieuwe curriculum te toetsen aan deze eisen. Dat voorstel werd goed ontvangen door de sectie. Hij wees een aantal zwakheden aan, kon suggesties voor verbetering aanleveren, kreeg erkenning en waardering voor zijn kennis en ervaring. En de conrector maakte een lijstje van medewerkers die ze eigenlijk nooit had leren kennen en maakte tijd in haar agenda om die omissie te herstellen.

DE WIJZE LES VOOR ONS ALLEN

Oordeel niet te snel – eerst begrijpen, dan begrepen worden.

En lees Wilmar Schaufeli en Arnold Bakker over Bevlogenheid en Jessica van Wingerden over Job crafting.

Catrien Mesman, opleider en coach NSO-CNA Leiderschapsacademie.