Boekrecensie: Een jaar uit het leven van een basisschooldirecteur – Cordula Rooijendijk
Toen we met z’n allen naar De Luizenmoeder keken, konden we nog denken dat het iets té karikaturaal werd voorgesteld, dat leven in en om de school. Dat de serie dichter bij de werkelijkheid ligt dan we dachten, laat het geweldige en ontroerende boek van Cordula Rooijendijk zien: Een jaar uit het leven van een basisschooldirecteur.
Rooijendijk neemt ons in vaak heerlijk droge beschrijving mee in het dagelijks leven van een schooldirecteur – soms om te lachen, soms om te huilen, soms om lief te hebben. Ze houdt ons een spiegel voor door te laten zien hoe goedbedoelde visies en regels niet afgestemd zijn op de dagelijkse praktijk. Dat het omgaan met ouders een vak apart is. En dat een schoolleider vele nachten niet slaapt van o.a. het lerarentekort en de vervanging die daarvoor bijna niet meer te regelen is.
‘Moet dat nou echt onder schooltijd?’
De auteur liet me weer eens zien hoe wij allemaal de neiging hebben de wereld (lees: de school) in te willen richten naar onze eigen agenda:
‘Maar moet dat nou echt onder schooltijd? Kan dat niet om een uur of vijf, half zes? Ik wil heus wel mijn best doen om af en toe tijd vrij te maken voor de school. Maar kunnen jullie er even rekening mee houden dat ouders ook hun eigen leven hebben?’
Deze passages herinneren mij er aan om mild te blijven naar anderen en realistische verwachtingen te koesteren over wat haalbaar is.
Onze school
Gelukkig deelt Rooijendijk ook veel anekdotes die blijk geven van mensen die wél waardering opbrengen voor de school, die zich kunnen inleven in de positie van de leerkrachten en de directeur. Zoals het volgende citaat, dat me raakte omdat ik me dan realiseer dat die waardering voor mensen met de poten in de klei wel wat groter kan en zó nodig is:
‘Hello Cordula, I just wanted to say thank you for being so proactive when problems arise and always being such a good communicator. You’re a great asset to our school.’
Onze school! De school is niet een leverancier waarvan je iets afneemt als koper. De school is een levend geheel met elke dag een nieuwe realiteit die je met elkaar vormgeeft en draagt: docenten, leiding, ouders, leerlingen, staf en ieder ander die daar een rol in speelt! Die zienswijze, daar is dit boek een ode aan.
Goed directeurschap
Rooijendijk tekent met haar veelzeggende voorbeelden een goed beeld van wat er nodig is om een goede directeur te zijn. Niet alleen vakkennis, maar ook afstand nemen, relativeren, humor, weten waarom je doet wat je doet en begrenzen zijn minstens even belangrijke aspecten. En: strijdbaarheid!
Zo beschrijft Rooijendijk bijvoorbeeld hoe ze regelmatig strijdt voor de belangen van haar leerlingen, zoals het moment waarop ze de pers zoekt wanneer een groep vluchtelingen voor de zoveelste keer wordt overgeplaatst naar een andere school. En het moment waarop ze een openhartig gesprek aan gaat met Arie Slob, de minister van Onderwijs.
Ongemakkelijke vraag
Het boek lezende bekroop mij een ongemakkelijke vraag: hoe zit het nu met alle theorie over hoe schoolleiders het ‘zouden moeten’ doen? De woorden die we in die theorie gebruiken, matchen lang niet altijd met de dagelijkse werkelijkheid op school.
Daardoor besef ik: we moeten de algemene modellen zeker niet verwarren met de specifieke praktijk van een schooldirecteur. Ik realiseerde me bijvoorbeeld nooit hoeveel een schoolleider, en zeker in de grote stad, te maken heeft met de kinderbescherming en onveilige thuissituaties. Hoe belangrijk het is dat hij of zij actie onderneemt bij onraad. Rooijendijk maakt dat schrijnend duidelijk.
De hond van de schoolleider
Cordula Rooijendijk met haar hond Lou
Rooijendijks nuchtere en droge schrijfstijl maakt haar boek bij momenten heel grappig, maar vaak ook pijnlijk en ontroerend. Ze laat regelmatig zien hoe de regel niet past op de maat van haar school.
Over een aantal onderwerpen wijdt ze wat verder uit. Zodat we als lezer iets meer gaan begrijpen van de wereld van de basisschooldirecteur.
En ze geeft voorbeelden van dingen die je in geen enkel boekje over goed lesgeven zult vinden. Zoals dat de hond van de schoolleider een enorm positief effect kan hebben op het leren en ontwikkelen van kinderen.
Verplichte kost
Een jaar uit het leven van een basisschooldirecteur is, kortom, verplichte kost voor schoolleiders. Maar eigenlijk voor iedereen die op de een of andere manier betrokken is bij de basisschool.
Als uitsmijter nog een laatste citaat uit het boek, die laat zien hoe makkelijk de maatschappij dingen afschuift op de basisschool en begrenzing nodig is:
“Op de radio een item over het toenemend aantal mensen met grote schulden. ‘Basisscholen zouden meer aandacht moeten besteden aan lessen over geld, zodat kinderen al jong met geld leren omgaan.’”
Veel leesplezier!
Bart Schipmölder
Directeur-bestuurder NSO-CNA Leiderschapsacademie
Een jaar uit het leven van een basisschooldirecteur, 2020, Cordula Rooijendijk. ISBN: 9789045040912
De foto van Cordula Rooijendijk is gemaakt door Annaleen Louwes